Web3 dünya görüşü, kullanıcıları kendi verilerinin sahipliğini almaya teşvik eden, daha merkeziyetsiz bir dijital gelecek yaratmakla ilgilidir. Kişiliğimiz, gelişmekte olan bu ortamda gezinebilmemiz için kullanıcı adlarımız, şifrelerimiz, arama geçmişimiz ve geçmiş işlemlerimiz gibi bilgilerin kaydedildiği dijital kimliklere dönüştürülüyor.

Web3 genelinde merkeziyetsiz kimlik sistemleri, kullanıcıların ne kadar bilgi paylaşıldığını ve bu bilginin kiminle paylaşıldığını belirlemesine yardımcı olmak için ortaya çıkarıldı. Bu teknik hareketin amacı, toplumun dijital kişiliklerimizi kontrol etmek için bir avuç varlığa olan güvenini ortadan kaldırmak ve dijital benliklerimizin nereye gidersek gidelim bizi takip etmesine izin vermek.

Merkeziyetsiz dijital kimliklere giden yol

Genel olarak konuşursak, dijital kimlikler internetin ortaya çıkışından bu yana ortalıkta dolaşıyor. En ilkel dijital kimliklerden biri olan e-posta adresleri bugün hâlâ web'in mihenk taşını oluşturuyor. E-postalarda bir alan adından (bu sicimin atandığı kuruluş ("coindesk") ve son tanımlayıcıdan (".com") önce gelen seçilmiş bir kullanıcı adıyla ("robert") temsil edilirsiniz. Bu durumda e-posta adresi, alıcılara gönderenin kimliği ve o kişinin bağlı olduğu kuruluş hakkında bazı bilgileri sağlayan robert@coindesk.com olacaktır.

Bu yapı aynı zamanda merkezi varlıkların bir hiyerarşisini de yansıtır. Yığının en altında Robert, ardından CoinDesk ve en sonunda @coindesk alanını kiraladığı kayıt şirketi yer alır. Ve bir kayıt kuruluşu, yalnızca Internet Corporation for Assigned Names and Numbers veya ICANN tarafından akredite edilmiş .com gibi üst düzey etki alanlarına erişim izni verebilir.

Yıllar içinde dijital kimliklerimiz geliştikçe kullanıcılar ve sık kullandıkları platformlar arasında yeni dinamikler oluştu. İnternet forumları, uzun süredir troller, tamirciler ve dijital hippiler için bu kullanıcıların forum tarafından yönetilen bir hesaba kaydolmaları koşuluyla, ilgilendikleri konuları tartışmaları için takma adla kılıf sağlıyor. Buna karşılık bu kullanıcı, forumu oluşturan kişi tarafından belirtilen kurallara uymayı taahhüt ediyor. Aksi takdirde platformdan çıkarılma riskiyle karşı karşıya kalıyor.

2000'li yıllarda ve sonrasında, Facebook ve Twitter gibi sosyal medya siteleri daha da gelişmiş dijital kimlikler sağlamaya başladı. Bu genişleyen sosyal ağlar, gerçeği ve dijital olarak geliştirilmiş kurguyu bulanıklaştırarak hayatlarımıza nüfuz eden gerçekliğin etrafında dolandı. Bu platformları yaratanlar, kişiselleştirilmiş reklamlar göstermek için kullanıcı bilgilerini kullanarak zenginlik ve güç topladılar.

Bugün Web2 olarak bilinen şeyin temeli olan bu sosyal medya platformlarının uygulamaları başta müşterileri için adil bir pazarlık gibi göründü ve popüler olmaya devam ediyor. Ancak bir dizi skandal, halkın bu şirketlere olan güvenini ve milyarlarca online kişiyi yönetme yeteneklerini baltaladı.

Web3'ün dijital kimliğe alternatifi

Geleneksel kimlik araçları, kullanıcı verilerini depolamak ve kontrol etmek için merkezileştirilmiş yöntemler kullanırken merkeziyetsiz kimlikler üçüncü taraflara olan bağımlılığı ortadan kaldırmak için blokzinciri kavramlarını entegre ederler.

Merkeziyetsiz kimlikler, Google veya Meta Platformlar (eski adıyla Facebook) gibi büyük kuruluşlar tarafından merkezileştirilmiş sunucularda barındırılmaz. Bunun yerine genellikle Gezegenler Arası Dosya Sistemi (IPFS) gibi merkeziyetsiz dosya paylaşım platformlarında barındırılırlar. Bu açık kaynaklı protokoller, verileri kapatılması zor merkeziyetsiz ağlarda depolar ve kullanıcılara çevrimiçi verileri üzerinde sahiplik verir.

Ek olarak, merkeziyetsiz kimlikler bilgileri yalnızca istedikleri zaman ve istedikleri takdirde diğer taraflarla paylaşır. Bu, merkezi kimliklerin aksine kişisel verilerin kullanıcının bilgisi veya onayı olmadan saklanamayacağı veya paylaşılamayacağı anlamına gelir.

Ethereum Vakfı'na göre merkeziyetsiz kimlikler pek çok yerde kullanılabilir. Ayrı kullanıcı adları ve şifrelere ihtiyacı azaltmak için evrensel bir oturum açma, müşterini-tanı (KYC) önlemlerini atlatma ve bot’larla sahte hesaplardan arınmış çevrimiçi topluluklar oluşturma bunlar arasında yer alıyor.

Merkeziyetsiz kimlik çözümü türleri

Merkeziyetsiz finansın (DeFi) son yıllardaki gelişimi hassas kişisel bilgiler paylaşmak zorunda kalmadan Web3 hizmetleriyle etkileşime girebilen ve kimlik bilgilerini iletebilen dijital kimlik sistemlerine ihtiyacı artırdı.

• Gözetimsiz kripto cüzdanlar kullanıcıların herhangi bir kuruma ihtiyaç duymadan işlem yapmasına olanak tanır. Kullanıcılar, işlemleri doğrulamak ve bir blokzinciri adresinin sahipliğini kanıtlamak için kullanılan özel anahtarlarını kontrol eder.
   
• Belirli koşullar yerine getirildiğinde görevleri otomatik olarak yürütebilen akıllı sözleşmeler sayesinde 2015 yılında Ethereum'un piyasaya sürülmesinden bu yana dijital kimlikler gelişti. Daha yeni sistemler, kullanıcıların cüzdanlarının genel adresini işaretleyen uzun alfa sayısal dizenin yerini alacak ".eth" alanları oluşturmasına olanak tanıyan Ethereum Ad Hizmeti'ni içeriyor.
   
• Durdurulamaz Etki Alanları, kullanıcıların Web3 alan adlarını sonsuza kadar saklamaları için satın almalarına ve basmalarına izin veren başka bir merkeziyetsiz tanımlayıcı.
   
• Soulbound token’ları, devredilemeyen ve Web3'te bir kişinin kimliğini ve başarılarını temsil etmeye yardımcı olabilecek bir tür değiştirilemez token(NFT).
   
• Proof of Humanity, kullanıcıların profiller oluşturmasına ve tanıdıkları diğer insanlara kefil olmasına olanak tanıyan, Ethereum blokzinciri üzerine inşa edilmiş merkeziyetsiz bir sosyal kimlik doğrulama sistemi.

Kendini ifade etme biçimimiz online olarak gelişmeye devam ederken merkeziyetsiz kimlikler için çok sayıda gelecek olasılığı bulunuyor. Örneğin, NFT'ler son zamanlarda birinin online kimliğinin görsel tanımlayıcıları olarak kullanılırken metaverse platformları ve araçları kullanıcıların dijital benliklerini temsil etmek için tam vücut avatarları oluşturmalarına izin veriyor.