Ethereum piyasa değeri açısından, Bitcoin’den sonraki en büyük ikinci kripto parayı destekleyen blok zincir bazlı bir yazılım platformudur. Ethereum da diğer kripto para borsaları gibi, üçüncü bir partinin beklenmedik izlemeleri ve müdahaleleri olmaksızın, dünya çapında varlık alımı ve gönderimi için kullanılabilir.

Değer değişimi, genellikle blok zincirin esas token’ı ether aracılığıyla, bugün Ethereum blok zincirinin ana kullanım alanıdır. Ancak birçok geliştirici, geliştiricilerinin kullanıcılara mali durumlarını ve çevrimiçi verilerini daha fazla kontrol olanağı sağlamak için Ethereum'u kullanma konusundaki iddialı vizyonu ve uzun vadeli potansiyeli nedeniyle bu kripto para birimi üzerinde çalışıyor. Ethereum’dan zaman zaman “dünya bilgisayarı” olarak bahsedilmesine sebep olan bu iddialı fikir, karşı çıkanların belki de başarılı olmayacağı eleştirileriyle karşılaştı. Ama eğer bu deney planlandığı gibi başarıyla sonuçlanırsa, kullanıcıların bilinçli veya bilinçsiz verilerine güvendiği Facebook ve Google’dan çok farklı uygulamaları ortaya çıkarabilir.

Ethereum tutkunları, dünyanın her yerinden binlerce insana bir kopyasının teslimi amacıyla, merkeziyetsiz bir teknoloji olan blok zincir yardımıyla kontrolü kullanıcılara iade etmek istiyor. Geliştiriciler, Ethereum’u kullanarak lidersiz uygulamalar yaratabilir. Bu da kullanıcıların verilerinin, o servisin yaratıcıları tarafından kurcalanamayacağı anlamına gelmektedir.

Ethereum, o zamanlar 19 yaşında ve Bitcoin’in arkasındaki teknoloji olan blok zinciri işlemlerden ziyade kullanım durumlarına genişletme fikrinin öncülerinden olan, geliştirici Vitalik Buterin tarafından ilk kez 2013 yılında öne sürüldü.

Bitcoin online bankacılığı ve günübirlik işlemleri yıkma amacıyla yaratılırken, Ethereum’un yaratıcıları aynı teknolojiyi, verileri depolayan, ipotekleri devreden ve karmaşık finansal araçları takip eden internetteki aracıların yerini almak için kullanmayı hedefliyordu. Bu uygulamalar, tatil fotoğraflarını sosyal medyada arkadaşlarıyla paylaşmaya aracı olmak gibi sayısız yolla insanlara yardımcı oluyor. Ama bu uygulamalar, birkaç örnek vermek gerekirse, verileri sansürleyerek ve hassas kullanıcı verilerini yanlışlıkla hack’lere kaptırarak bu kontrolü kötüye kullanmakla suçlanıyor.

Platform, Ethereum fikrini gerçek, işleyen bir ağa dönüştürerek 2015 yılında resmi olarak başlatıldı.

Ethereum ve Merkeziyetsiz İnternet

Ethereum’u anlamadan önce aracıları anlamanız gerekir.

Aracılar, bugün her yerdeler. Perde arkasında, her türlü dijital işleri halletmemize yardımcı olur. Örneğin, Gmail e-posta, Venmo ise arkadaşımıza 10 dolar göndermemize olanak sağlar.

Bu, kişisel verilerimizin, finansal bilgilerimizin ve benzerlerinin büyük ölçüde diğer kişilerin bilgisayarlarında, Facebook, Google veya PayPal gibi şirketlerin bulutlarında ve sunucularında büyük ölçüde depolandığı anlamına geliyor. Bu CoinDesk makalesi bile bir aracı tarafından kontrol edilen bir sunucuda depolanıyor.

Merkezsizleşme savunucularına göre, bu yapı problemli olabilir. Çünkü bu, kullanıcılar için daha az doğrudan kontrol anlamına geliyor ve ayrıca, aracının devreye girip kullanıcının belirli bir hisse senedi alması, sosyal medyada belirli bir mesaj yayınlaması veya hepsini birlikte engellemesi gibi herhangi bir eylemde bulunmasını engelleyebileceği sansür fırsatlarına da olanak sağlar.

Ethereum’un amacı; aracıları, kuralları otomatik olarak uygulayan akıllı sözleşmelerle değiştirip kullanıcıya daha fazla kontrol vererek uygulamaların bugünün internetindeki çalışma şeklini değiştirmektir.

İnternetin mucitleri de dahil birçok kişi, internetin her zaman merkeziyetsiz olması gerektiğine inanıyordu ve bu amaca ulaşmak için yeni araçlar kullanma konusunda parçalanmış bir hareket ortaya çıktı. Ethereum da bu harekete katılan teknolojilerden biri.

Ethereumla İlgili En Çok Sorulan Sorular

Ethereum’un Bitcoin’den farkı nedir?

Ethereum Bitcoin’den ilham alır. İkisi de kripto paradır.  Ethereum, ağı dağıtmak için, paylaşılan ve merkeziyetsiz bir genel defter kullanan bir blok zincir olan Bitcoin'in arkasındaki teknolojinin aynısını kullanır. Yani, tek bir kuruluşun kontrolünde değildir.

Ancak Bitcoin öncelikle bir değer deposu olarak kullanılırken, Ethereum'un arkasındaki fikir, sosyal medya ağlarından, daha karmaşık finansal anlaşmalara kadar diğer türdeki uygulama ve hizmetleri merkeziyetsizleştirmektir.

Ethereum neden bazan “dünya bilgisayarı” olarak adlandırılıyor?

Pek çok savunucu Ethereum’u, interneti merkeziyetsizleştirebilecek bir dünya bilgisayarı olarak görüyor.

Ethereum ile birlikte, merkezi sunucular dünyanın her yerindeki gönüllüler tarafından binlerce sözde “düğüm (node)” ile değiştirilir ve bu şekilde “dünya bilgisayarı” oluşturulur. Umut, bir gün dünyadaki herkesin bunu kullanabileceğidir.

Bir Ethereum uygulaması nasıl çalışır?

Tipik bir uygulama mağazasında gezinirken bankacılıktan fitness’a ve mesajlaşma uygulamalarına kadar her şeyi temsil eden çeşitli renklerde kareler göreceksiniz. Ethereum topluluğunun uzun vadeli hedefi ise tıpkı bunlara benzeyen ama özünde farklı çalışan uygulamalar yapmaktır.

Kısaca, Ethereum uygulamalarının hedefi, bu tip servislerde verilerin kontrolünü yeniden kullanıcıya vermektir.

Ethereum’da bu özellikte üretilen uygulamalar “merkeziyetsiz uygulamalar (decentralized apps)” olarak bilinmektedir. Kullanıcılar, bu uygulamaları kullanmak için Ethereum’un esas token’ı olan ether’e ihtiyaç duyar.

Ethereum için önümüzdeki adımlar neler?

Ortak karar (consensus) mekanizması için blok zinciri proof of work’ten proof of stake’e taşıyan, “the Merge (birleştirme)” olarak bilinen büyük Ethereum iyileştirmesi, resmi olarak 15 Eylül 2022 tarihinde tamamlandı. Bu projenin tamamlanabilmesi yıllar sürdü ve böylece Ethereum’un enerji tüketimi yüzde 99’dan fazla azaldı.

Ama hikâyenin sonu bu değil. Ethereum’un nispeten yüksek fiyatları ve yavaş hızı, blok zincirin çözümlemesi gereken bir sonraki zorluklar. Bu sorunların ikisi de güncellemede ele alınmadı ve geniş kabul görmenin önünde bir engel teşkil etmeye devam ediyor.

Daha fazlası: En Büyük İkinci Blok Zincirde Yeni Bir Çağ Başlatan Ethereum Birleşmesi (The Merge) Tamamlandı