Mark Zuckerberg'ün Meta'sının Twitter benzeri yeni sosyal medya hizmeti olan Threads, Temmuz 2023'te piyasaya sürüldü ve kısa sürede on milyonlarca indirmeye ulaştı. Lansman sırasında, Twitter gibi duvarlarla çevrili bir bahçeydi: Threads hesabı yalnızca Threads üzerinde içerik yayımlamaya ve okumaya izin veriyordu. Ancak Meta bunun sonsuza kadar böyle olmayacağının garantisini vermişti. Threads kullanıcıları, sonunda Mastodon gibi fediverse'deki diğer platformlarla karşılıklı etkileşime geçebilecekti.

Meta, bunu ActivityPub adlı bir protokolün mümkün kılacağını söylüyor. Twitter özel ve tescilli bir teknoloji platform olarak işlev görürken ActivityPub sosyal medya için merkeziyetsiz bir gelecek vaat ediyor. Bu da teorik olarak kullanıcılara sevmedikleri bir hizmetten kaçmak için çok daha fazla özgürlük veriyor.

Peki ActivityPub tam olarak nedir, nasıl çalışır ve bu konuda neler bilmeniz gerekir? 

ActivityPub nedir?

ActivityPub, internetin temel yapısını sağlayan teknolojilerden sorumlu grup World Wide Web Consortium (W3C) tarafından oluşturulmuş bir protokoldür. ActivityPub’ın iki ana hizmet sunar:

1- Farklı hizmetler birbiriyle etkileşim kurabilir.

2- Kullanıcılar verilerini hizmetten hizmete taşıyabilirler.

ActivityPub’ın sunduğu hizmet kullanıcıların verilerini, içeriklerini ve hedef kitlelerini kontrol ederek bu bilgileri  geçmeye karar verdikleri herhangi bir platforma taşımalarına izin verir. 

Takipçileri yeniden oluşturmak ve her yeni platformda kimi takip edeceğinizi öğrenmek yerine, tüm bunları ActivityPub'ı destekleyen herhangi bir yeni sosyal medya platformuna götürebilirsiniz.

Bu veri taşınabilirliği, kullanıcı verilerini toplayan ve içeriği kontrol eden Facebook, Twitter, YouTube ve TikTok gibi şirketler tarafından yönlendirilen sosyal medya anlayışında büyük bir değişikliktir. 

Açık sosyal ağ, üzerinde oluşturulan sosyal uygulamaların birlikte çalışabileceği anlamına gelir. Bu nedenle, her platform için bir gönderinin farklı bir sürümünü yeniden yüklemek yerine bir kez gönderebilirsiniz. Yaptığınız değişiklik, fediverse (birbirine bağlı ActivityPub destekli hizmetleritanımlamak için kullanılan terim) boyunca ActivityPub üzerine kurulu veya onu destekleyen herhangi bir uygulamada veya programda görülebilir, paylaşılabilir ve okunabilir. 

Fediverse nedir?

Herhangi bir Threads kullanıcısının profil sayfasına giderseniz, kullanıcı adının yanında "threads.net" yazan gri bir düğme görürsünüz. Düğmeye dokunursanız, şunu söyleyen açılır pencereyle karşılaşırsınız:

"Yakında Mastodon gibi diğer fediverse platformlarındaki insanları takip edebilecek ve onlarla etkileşim kurabileceksiniz. Ayrıca Threads’te ulaşmak istediğiniz kişileri @[kullanıcıadı]@threads.net gibi tam kullanıcı adlarını kullanarak bulabilirsiniz.”

Musk'ın 2022'de Twitter'ı satın almasından sonra Mastodon’u deneyen veya Mastodon’a geçiş yapanlardansanız fediverse terimi tanıdık gelebilir.

Fediverse, federated+ evrenini birleştiren bir portmantodur. Bu, birden fazla sözcüğün bir araya gelmesini ifade eder. Dolayısıyla, aslında "fediverse", federe bir sistem olarak tanımlanan sunucular arası sosyal ağların evrenidir. 

ABD eyaletlerinin ülkenin tamamını oluşturması gibi düşünülebilir: Her eyalet bağımsızdır, ancak bir ülke oluşturmak için birleşirler. Mastodon gibi birleşik bir sosyal ağda her sunucu bağımsızdır ancak gönderileri, bilgileri, kullanıcıları paylaşırlar ve tüm sunucular bir araya gelerek Mastodon dediğimiz ağı oluşturur.

Meta'nın Instagram başkanı Adam Mosseri, The Verge ile yaptığı bir röportajda açık sosyal ağların içerik oluşturucular için faydalarından bahsetti, "kitlenize sahip olma" yeteneğinden bahsetti ve  Threads’i kullanmayı bırakmak isteyen kişilerin kitlesini ve içeriklerini taşıyabileceklerini ekledi.

Fediverse’ün diğer bir artısı ise sosyal ağlardaki içeriklerin duvarlarla çevrili bahçelerini terk etmelerine izin vermesidir. Şu anda Facebook, Instagram ve en son olarak Twitter'daki içeriği görüntülemek için paylaşmak bir yana, gönderileri görmek için bile bir hesaba ihtiyacınız var.

Birleştirilmiş sistemler, uyumlu herhangi iki sistemin birbirinden içerik görüntülemesine olanak tanır. Tıpkı Chrome'dan Edge ve Brave'e kadar herhangi bir tarayıcıda bir web sitesini görebileceğiniz,Yahoo ya da Microsoft Outlook hesabınızda Gmail'den bir e-posta okuyabileceğiniz gibi.

ActivityPub'ı desteklemek, Threads’in merkeziyetsizleştiği anlamına mı gelir?

ActivityPub merkeziyetsiz, açık bir sosyal ağ protokolüyken Threads'in kendisi Meta tarafından oluşturulan ve yönetilen bir uygulamadır. CoinDesk'ten David Z. Morris'in belirttiği gibi  “Back-end'in merkeziyetsiz olması Meta'nın en sevdiği şeyi yapmasını engelleyecek gibi görünmüyor: Threads aracılığıyla kullanıcılar hakkında veri toplamak.”

ActivityPub Protokolü merkeziyetsiz bir protokol olsa da Threads ayrı olarak oluşturulmuş ve merkezi bir şirket olan Meta tarafından kontrol edilen bir uygulamadır. Hedef kitlenizi yanınıza alabilseniz de Meta, Threads'i her kullandığınızda verilerinizi toplamaya ve kullanmaya devam eder.

Threads, ActivityPub'a ne zaman entegre edilecek?

Henüz herhangi bir zaman çizelgesi verilmedi.