Kripto piyasalarındaki son olaylar, dijital varlıkların geleceğinin temel yapı taşlarından biri olan merkeziyetsiz finansın (DeFi) değer önermesini bir kez daha teyit etti. Ancak DeFi da en iyi katılımcılarının çoğunun birden ortadan kaybolmasıyla birlikte piyasadaki değişikliklerden etkilendi. Bu olayların birlikte yaşanıyor olması, DeFi'ın geleceğine ilişkin çok güçlü bir ihtilaf yaratıyor. Merkezi finans (CeFi) kurumlarına ilişkin sınamalar, bir yönüyle DeFi protokollerinin benimsenmesini desteklemeli. Diğer taraftan, son DeFi yazını tetikleyen temel piyasa koşulları ise artık mevcut değil. Hepimiz DeFi'ın kripto piyasasının bir sonraki aşamasında önemli bir bileşen olması gerektiği konusunda hemfikirsek de önemsiz sayılamayacak detaylar, sektörde büyük olasılıkla önemli değişiklikleri zorunlu kılacak.

DeFi benimseme paradoksu

Felsefi bir bakış açısıyla DeFi, merkeziyetsizleşme, sansür direnci ve finansal kapsayıcılığın gerçek değerler sistemini içeren tek hareket. Son zamanlarda artış kaydeden DeFi'a rağbet, protokollerdeki muazzam yenilik düzeyinin yanısıra, sürdürülemez getirileri ve kripto sektöründeki en büyük şirketlerden bazılarının katılımını teşvik eden orantısız yapay teşvik dalgasıyla da ilişkili. Kripto piyasasının yapısında meydana gelen son değişiklikler, bazı protokollerde kilitli toplam değerin (TVL) yıllarca düşük kalmasına, bazı DeFi ekosistemlerindeki faaliyetin ise neredeyse durmasına sebep oldu. Yine de kriptodaki en büyük merkezileşmiş kuruluşlardan bazıları tamamen çökerken, DeFi protokolleri büyük ölçüde oldukça dirençli kaldı.

Kripto piyasası nispeten küçük ve CeFi ile DeFi adeta paradoksal bir şekilde iç içe geçmiş durumda. DeFi altyapısı son piyasa şoklarını atlatsa bile, CeFi kuruluşlarının çöküşü DeFi protokolleri üzerinde büyük baskı yarattı.

Basitçe söylemek gerekirse, DeFi artık var olmayan bir piyasada çiçek açtı. DeFi'ın, kriptonun yeni gerçekliğinde potansiyelini tam yansıtabilmesi için gelişmesi gerekiyor. Yalnızca bu evrim büyük fırsatlar ortaya çıkarabilir. DeFi'ın, kripto sektörünün finansal hizmetler temeli olarak yerini bulabilmesi için geliştirmesi gereken beş ana başlık var.

Sermaye verimliliği

Piyasayı domine eden ilk nesil DeFi temelleri, programlanabilir finansal hizmetlere erişimi demokratikleştirme ilkelerini benimsiyor, ancak bunu sermaye verimliliğinden vazgeçerek gerçekleştiriyorlardı. Finansal piyasalarda şeffaflığı teşvik için inanılmaz bir yenilik olan otomatik piyasa yapıcılar (AMM) merkezi emir defterleri verimliliğinden ise aksine yoksunlar. Aşırı teminatlandırılmış kredi tahsisi flash loanlar gibi inanılmaz yenilikleri destekledi, ancak işte bu, sermaye verimsizliğinin ders kitaplarında yer alan tanımı.

Sağlam bir sermaye verimliliği temeline sahip yeni bir DeFi protokolü dalgası yaratmak, DeFi'ın benimsenmesini kolaylaştırmak için çok önemli. Emir defterleri ile AMM mekaniğini veya yarı/eksik teminatlandırılmış borç verme protokollerini birleştiren hibrit merkeziyetsiz borsa (DEX) gibi fikirlerin, bu alandaki değerin bir kısmını ortaya çıkarması muhtemel.

Kredi

Kripto kredi piyasaları son birkaç aydır baskı altında. İsteğe bağlı borç veren piyasa liderlerinin çoğu ya iflas etti veya faaliyet gösteremeyecek hale düştü. Sonuç olarak, şeffaf şekilde kredi sağlamak için yeni mekanizmalar kurmak, kripto piyasasındaki en cazip fırsatlardan biri haline geldi. DeFi'da krediyi değerlendirmenin yolu, eksik veya yarı teminatlandırılmış borç vermenin yeni biçimlerini yaratmak. Bu alanda bazı girişimler ortaya çıksa da bunların DeFi olarak kabul edilmesi zor. Bu girişimler ayrıca, piyasa yapıcılara borç vermenin doğal risklerinden de muzdaripler. Öngörülebilir zincir içi faaliyetlerde bulunan taraflara borç veren, staking sağlayıcılar, madenciler veya DeFi protokolleri gibi alternatif girişimlerin bu alanı keşfetmeleri ilginç olabilir.

Yeni finansal temeller

Bugün DeFi'daki etkinliğin önemli kısmı, piyasa oluşturma ve borç verme gibi iki ana protokol ilkesinden müteşekkil. Kesinlikle önemli olmakla birlikte, bu bileşenler verimli bir finansal piyasa oluşturmak için pek yeterli değil. DeFi, AMM'lerin ve borç verme protokollerinin gördüğü ilgi düzeyine ulaşan yeni finansal temellere çok ihtiyaç duyuyor.

Türev ürünler, sermaye verimliliği ve risk yönetiminde rol oynamaları sebebiyle, DeFi finansal ilkelerini genişletmek için de mantıklı görünüyor. DeFi türevleri alanı istikrarlı şekilde büyürken, Ribbon ve GMX gibi protokoller bu alanın potansiyelini net şekilde ortaya çıkarıyor. Bununla birlikte, DeFi türevi protokollerinin çoğu hala makul seviyede benimsenmedi ve bu alanda kesinlikle daha fazla inovasyona ihtiyaç var.

Risk yönetimi ve sigorta

Son birkaç ayda yaşananlar, risk yönetimini, DeFi'a girecek kuruluşların yapması gerekenler listesinin en başına koydu. Risk, geleneksel piyasalarla karşılaştırıldığında, DeFi'da çok farklı şekilde ortaya çıkıyor ve bu nedenle yeni bir risk yönetimi teknolojisi gerektiriyor. DeFi'daki ilk risk yönetimi girişimleri, önem arz etseler bile, DeFi'a giren yatırımcıların risklerinin yalnızca bir kısmını oluşturan teknik akıllı sözleşme açıklarına odaklanmıştı.

Ekonomik risk yönetimi, DeFi'ın kurumsal olarak benimsenmesini hızlandıracak en büyük fırsatlardan birini ortaya çıkarıyor. Büyük sermaye piyasası kuruluşlarının DeFi'ı daha çok benimsemek için ihtiyaç duyacakları hassasiyet düzeyini oluşturmak amacıyla havuz kompozisyonları, depeg senaryoları, gerçek ve beklenen fiyat farkları ve balina etkisi başta olmak üzere, daha birçok ekonomik risk koşulunu yönetecek çözümler gerekiyor. Risk yönetiminin en ilginç unsurlarından biri sigorta hizmetleri olacaktır. DeFi'da ekonomik sigorta, büyük ölçüde ele alınmamış bir sorun olmaya devam ediyor ve DeFi temelleri üzerinde gelişecek, kurumsal yapıya sahip sofistike ürün oluşturma seçeneklerini sınırlıyor.

Geleneksel finans (TradFi) köprüleri ve gerçek dünya faydası

Son iki yıldır DeFi, zincir dışı uygulamaların sınırlı etkisi nedeniyle kripto içi bir pazar olarak kaldı. Kripto merkezli dinamik sektördeki inovasyonu hızlandırmanın anahtarı olurken, finansal pazar DeFi'ın sürdürülebilirliğini ise sınırlıyor. Örneğin, finansal piyasalardaki sürdürülebilir getiriler yalnızca piyasa asimetrilerinden değil, aynı zamanda gerçek dünyadaki işletmelerde yaratılan faydadan da kaynaklanıyor. DeFi'ın da benzer bir dinamiği yeniden yaratması gerekiyor.

Geleneksel finans (TradFi) uygulamalarına köprüler kurmak, finansal aktivitenin yeni bir yolu olan DeFi'a yeni bir fayda dalgası getirebilir. MakerDAO gibi protokoller, finansal kurumlara kredi sağlayarak bu alandaki fikirleri hayata geçiriyor.

Özenli düzenlemeler

DeFi söz konusu olduğunda, düzenlemeyle ilgili tartışmalar kadar kutuplaştırıcı çok az konu var. Düzenleyici argümanın hangi tarafına yakınlık duyduğunuzdan bağımsız olarak, kripto piyasası yapısındaki son değişikliklerin bir noktada DeFi'a da dokunacak daha agresif bir düzenleme gündemini harekete geçirdiği gerçeğini tartışmak kolay değil.

Düzenleme, DeFi'daki inovasyonlara elbette zarar verebilir, ancak dikkatli şekilde uygulandığında, sektörün kurumsal olarak benimsenmesi için de ilgi çekici bir fırsat sunuyor. Düzenlemeye tabi birçok finansal kuruluş, DeFi'ın finansal faydalarını ve fırsatlarını, sektörü çevreleyen düzenleyici belirsizlikle uzlaştırmaya çalışıyor. Düzenleyici kontrolleri uygulayan protokoller bu boşluğu kesinlikle doldurabilir. Müşterinizi tanıyın (KYC) rutinlerinin DeFi protokollerinde uygulanmasını zorlamaya yönelik ilk girişimlerin çoğu sınırlı düzeyde benimsendi, ancak protokollerin düzenleyici değerlendirmelerine yönelik zincir içi verilerden yararlanmak için ilginç fırsatlar bulunuyor. Dayatılan düzenlemeler DeFi için çok zararlı olabilir, ancak özenli düzenleyici kontroller ise yeni kurumsal benimseme dalgalarına kapı açabilir.