DeFi’ın Geleceği ve Düzenlemeler

Blok zinciri ekosisteminin önündeki en büyük belirsizliklerden biri de gelecekte hayata geçirilecek düzenlemelerin türü ve miktarıdır. Emin olunan tek şey sektör için çok daha fazla uyum konusunun gündeme geleceği. Geçmişte de yazdığım gibi bu aslında olumlu bir durum. Adil kurallar ve tanımlanmış bir oyun alanı bu yeni, heyecan verici ekosisteme girmek isteyen kurumsal yatırımcıları teşvik edecektir.

Artık daha az “Ne zaman?” diye sorup daha fazla “Ne kadar?” diye sormamızın zamanı geldi. Şu anki finansal sisteme dair kuralların ve kanunların tamamen kripto dünyasına uygulanması kolay ve mümkün olmayabilir. Örneğin, mevcut sistemde bankaların müşterileri hakkında olukça fazla bilgiye sahip oldukları ve genel açmadan bu bilgileri paylaşabildikleri böylelikle de bireyin mahremiyetini korudukları kabulü söz konusudur.

Blok zincirinin temelinde mahremiyete dair bir odak olmasa da bu alanda olgunlaşan birçok araç ve yaklaşım görüyoruz. Bununla birlikte blok zinciri ekosistemlerindeki bazı finansal araçların analog dünyada pek de benzeri olmayabiliyor. Eğer binlerce kullanıcının varlıklarıyla oluşmuş merkeziyetsiz, otonom bir likidite havuzunda işlem yapıyorsanız burada karşınızdaki muhatap kim olacak?

Düzenlemelerin geliştirilmesi sürecinde politika da rol oynayacak. Kripto paralarla işlem yapmak bir anda kanun dışı ilan edilirse ve dijital varlıklar bir anda likit olmaktan çıkarsa ne olacak? Bu durum, bu tür varlıkları elinde tutanlar için felaket anlamına geliyor. 

Aslında gerçek şu: Müzikten araç paylaşımına her alanda gördük ki yeni teknolojiler mevcut iş modellerine ve yerleşik şirketlerin oyun planlarına uyumlu olmayabiliyor. Bu örüntü kendini sürekli tekrarlamış.

Napster ve BitTorrnet müzikte ve videoda korsanlığın boyutunu çok artırmıştı. Bu mecraların korsan olduğu açık ve net olsa dahi oluşturduğu etki nedeniyle bir daha CD’lere ve DVD’lere geri dönülmedi. Medya dünyası yeni, abonelik temelli modellerle yeniden şekillendirildi.

Paylaşımlı araç hizmetlerinde de benzer dinamikler gelişti. Taksi firmaları genelde rekabeti engelleyebilen, güçlü lobi yapılarıydı. Sonra notlama ve değerlendirme özelliği de sunan araç hizmetleri uygulamaları popüler olmaya başladı. Bu modelin yayılması sayesinde birçok yerde hizmet standartları gelişti ve fiyatlar düştü.

New York bu konuda çok iyi bir örnek. Araç uygulamaları gelmeden önce taksi plakasının değeri 1 milyon dolara çıkmıştı. Bugün araç uygulamaları “tamamen regüle” edilmiş haliyle bile ciddi etki oluşturdu ve plaka fiyatları ciddi biçimde düştü. Bugün bir taksi plakası 2013’teki zirve değerinin yüzde 83 altında seyrediyor.  

Yok etmeyelim, entegre edelim

Kripto ve blok zinciri için düzenlemeler geliyor. Geçmişte şunu gördük: Öldürmek değil entegre etmek değer oluşturuyor. Daha da önemlisi entegrasyon yaklaşımı benimsendiğinde yerleşiklerin güç odağı olma pozisyonlarının zayıfladığı veya ortadan kalktığı görüldü.

Bu açıdan bakıldığında düzenlemelere dair mevcut belirsizlik halihazırdaki yerleşik oyuncuların geleceğe dair yol haritasını da güçleştiriyor. Muhtemelen yeni oyuncular mevcut yerleşiklerin geçmişte karşılaştığından daha kolay bir düzenleme ortamıyla karşı karşıya kalacak. Yani katlanacakları maliyetler daha uygun olacak ve karmaşık mekanizmalar geliştirmek zorunda kalmayabilecekler. İkinci olarak, yeni oyuncular mevcutlara kıyasla daha fazla risk alabilecekler.

Geleneksel finansal hizmetler alanındaki oyuncular için düzenlemecilerle olan ilişkiler karmaşık ve birçok alana yayılan yapıdadır. Düzenleyici kurumları bir alanda kızdırırsanız diğer alanlarda da bunun bedelini ödeyebilirsiniz. 

Ürünü çıkaramamak demek gelir elde edememek ve geleceği kaybetmek demektir. Ancak bazı durumlarda bu senaryo mahkemede ciddi bir ceza yiyip iflas ederek sektörün dışına atılmaktan daha iyi olabilir. Yani burada işe dair önyargılar risk alma ekseninde şekillenecektir. Gerçekten de bazı oyuncuların düzenleyicilere karşı dava açtıkları ve yeterince hızlı ve zamanında düzenleme yapamadıkları için onları suçladıkları örnekler görüyoruz.

Girişimler için yol haritası daha net ve basit gibi görülse de yerleşik şirketler için karmaşık bir durum söz konusu. Şu ana dek şirketlerin çeşitli seçenekleri değerlendirdiklerini gördük. Bunlardan biri bir kripto şirketinde kısmı ve çoğunluk olmayan bir hisse almak ve böylelikle doğrudan sorumluluktan kaçınmak. Diğer bir yöntem ise daha geniş ve kabullenici düzenlemelerin olduğu bir coğrafyada şirket kurmak ve hızlıca küreselleşmeye çalışmak. Son seçenek ise farklı bir hukuki yapı altında ayrı bir firma kurmak ve riskleri dağıtmak.

Şu ana kadar bu stratejilerin hiçbiri net bir başarı ortaya koyamadı. Ancak bu farklı yaklaşımların adaptasyonu yerleşik şirketlerin piyasaya bakışı ve uzun vadede müşteri kaybı korkusu çerçevesinde acil adımların atılmasının ne kadar gerekli olduğunu gösteriyor.