DeFi Talks 2. Bölüm: Doruk İşmen

dYdX Foundation'ın Türkiye lideri Doruk İşmen, DeFiTalks çerçevesinde Lytera kurucu ortağı Baki Er ile merkeziyetsiz borsalar üzerine bir söyleşi gerçekleştirdi. Merkeziyetsiz borsaların diğer borsalardan farklı olarak hiçbir otoriteye yada aracıya ihtiyaç duymadan alım satım yapılabilmesini sağlayan bir yapı olduğunun altını çizen Doruk İşmen, kontrolün tamamen kullanıcıda olmasının avantajlarına vurgu yaptı.

Yapının aracısız olmasının kullanıcıya ilk katkısı kuşkusuz işlem maliyetlerinin çok daha düşük olması. Doruk İşmen, “ABD’de bir merkezi kripto para borsalarında 900 ila 1500 kişi çalışıyor. dYdX’te ise 60 kişi çalışıyor ve aynı miktarda hacim oluyor. Çok efektif çalıştığı için takım bazında çok daha az maliyet oluyor ve bunu da kullanıcıya yansıtıyorsunuz” diyor.

Merkeziyetiz borsaların bir diğer avantajı ise sistem içerisinden likidite sağlanabiliyor olması. Kullanıcıların likiditesini bir banka gibi diğer kullanıcılara kullandırtan ve buradan kaynak sahibine bir komisyon ödeyen merkeziyetsiz borsalar, bu yolla kullanıcılara işlemleri dışında da getiri sağlayabiliyor. Doruk İşmen, “Havuza para koyanlarla birlikte komisyonunuzu alabiliyorsunuz. Bir anda siz de piyasa yapıcı oluyorsunuz ve pasif gelir elde ediyorsunuz. Ayrıca bazı borsalar kaynak sağlayan kullanıcılara kendi tokenlarından veriyor” diyor. Üstelik merkeziyetsiz borsalar yatırımcılara, erken aşamadaki girişimlere yatırım yapma imkanı da sağlıyor. Zira girişimler erken aşamada merkeziyetsiz borsalardan çıkıyor ve bu platformları kullanan yatırımcılar girişimleri ilk fark eden ve erken aşamada yatırım yapanlardan olabiliyor.

Merkeziyetsiz borsalar arasındaki farklılıklara da değinen Doruk İşmen, özellikle merak edilen AMM konseptine de değiniyor. “AMM’ler basitçe bir havuz ve bu havuzda yüzde 50 yağ yüzde 50 su var. Yağ almak istiyorsak su katıp yağ alıyoruz. Siz bir token almak istiyorsunuz yüzde 50 yüzde 50 konuluyor. Yani 1 ETH almak için, aynı değerde, BTC koymam gerekiyor. AMM’ler yani spottaki işlem yapıcılar böyle çalışıyor” diyor.

Ancak bu gelişmiş özelliklerine ve avantajlarına rağmen merkeziyetsiz borsalar halen kullanıcı sayısı bakımından merkezi borsaların gerisinde kalıyor. Doruk İşmen bunun nedeni olarak, bu alanda işlem yapmanın zorluğuna dikkat çekiyor. “Elbette zamana ihtiyacı var. Merkeziyetsiz borsalar, merkezi borsaların sunduğu arayüzü bire bir sunuyor diyemeyiz. Kullanmak zaman gerektiriyor. Bizim önce merkeziyetsizlik vizyonunu yaymamız lazım. İnsanlar, kendi kripto cüzdanlarını kullanmayı öğrenmeli. Bu gerçekleştiğinde merkeziyetsiz finans tarafını görüyor olacak. Gelecek merkeziyetsiz finansta” diyor.

2020 yazında merkeziyetsiz borsalara olan ilginin arttığını ve DeFi yazı olarak tanımlanan bu sürecin öncesinde yüzde 5-10 civarında olan hacmin yüzde 20’lere kadar çıktığını vurgulayan Doruk İşmen, şu anda merkeziyetsiz borsa hacminin yüzde 10-15 olduğunu belirtiyor ve bu oranın artırılması için neler yapılabileceğine vurgu yapıyor: “işlemleri kolaylaştırmak için bizim önce aşamaları azaltmamız gerekiyor. Sadece borsalar değil, merkeziyetsiz finansa inanan tüm paydaşların bir araya gelerek bir şekilde cüzdan kullanımını kolaylaştırmamız gerekiyor” diyor.