Turan Sert

Ethereum ekosisteminde gittikçe önem kazanan Liquid Staking Derivatives alanı oyuncularını, yazarlarımızdan @turansert kaleme aldı. Köşe yazısı şimdi yayında.

ETH Staking Dünyasının Oyuncularına Bakış

Hep söylediğimiz gibi, DeFi henüz daha yeni gelişen bir alan; sistemlerin oturması ve ‘kurşun geçirmez’ hale gelmesi zaman alacak.

Ethereum’un Dopingi LSD’ler

2015 ile 2019 yılları arasında bolca blokzincirin dünyayı nasıl değiştireceğini anlatan vizyon dolu yazılar okuduk.

Web3'ü İnsanlık için Kullanmak

ABD Merkez Bankası olan FED, pandemi ile birlikte ortaya çıkan ekonomik krizi aşabilmek için 2020-21 yıllarında piyasayı parayı boğmuştu

ABD’deki Banka Krizi ve Gelecek

Bu yazımızda sizlere programlama dünyasını yeni baştan inşa etmeye çalışan ve kimine göre 'hırslı' kimine göre 'uçuk' bir proje olarak adlandırılan Urbit'den bahsedeceğiz.

Yeni Bir Dünya, Yeni Bir Kimlik

Vibe Bio, sağlık alanında Web3 yaklaşımına güzel bir örnek oluşturuyor.

Web3’ün Uygulama Alanları: Sağlık

Gelin bu yazımızda bitirmekte olduğumuz yıla genel bir bakış atalım.

2022’ye Veda Ederken…

Singapur Merkez Bankası'nın organize ettiği ve üç geleneksel kurumun merkeziyetsiz finans platformları üzerinden gerçekleştirdikleri bir deneyin hikayesini anlatacağız.

DeFi-TradiFi Oyun Havuzundan İlk İzlenimler

Bu yazımızda sonu FTX'in iflası ile biten geçen hafta yaşanan olaylardan ve bu olayların merkeziyetsiz finansa etkilerinden bahsedeceğiz.

FTX Olayı ve DeFi’ye Etkisi

Turan Sert adlı köşe yazarının tüm yazıları burada! İncelemek için hemen tıklayın!

Turan Sert Tüm Haberleri

George Kaloudis

Bitcoin katman 2 protokolü olan Lightning Network adını hak ediyor zira çalıştığında şimşek gibi hızlı çalışıyor. İnsanlar Lightning Network’e bayılıyorlar. Bunun da mantıklı bir nedeni var. Her ne kadar bu protokolün bazı sıkıntıları ve&nbsp;<a href="https://twitter.com/renepickhardt/status/1662572444543078402">eksiklikleri</a> olsa da Bitcoin’in ölçeklenme sorunlarına bir çözüm getirdiği de bir gerçek. Ancak Lightning Network, bu potansiyeli nedeniyle her sorunun çözümüymüş gibi de görülüyor.&nbsp; İşlem ücretli mi yükseldi? Lightning Network çözsün.Bloklar çok mu yavaş? Lightning Network.Devletler işlemleri sansürlüyorlar mı? Lightning Network.Çorbanız çok mu sıcak? Lightning Network.Çorbanız çok mu soğuk? Lightning Network.<a href="https://www.youtube.com/watch?v=N3jx4WIUYy4">Kaşığınız mı yok? Yetiş Lightning Network.</a> Anladınız sanırım… <h1>Lightning Network her şeyi çözmeyebilir ve sorun değil. Yine de denemeliyiz.</h1>Bitcoin işlem ücretlerinin Ordinaller ve BRC-20 çılgınlığı nedeniyle <a href="https://www.coindeskturkiye.com/yazarlar/nic-carter/bitcoinde-yuksek-komisyon-ucretleri-diye-bir-durum-soz-konusu-degil-4397">yükseldiği dönemde</a> Bitcoin Magazine’in Miami Bitcoin 2023 konferansı da kapılarını açıyordu. Gerek sahnede gerekse sosyal medyada olası her türlü soruna karşın çözüm eninde sonunda gelip Lightning Network’e bağlanıyordu. Ancak Lightning Network’ün Bitcoin’in tüm sorunlarını çözebileceğine inanmayanlar da var. Bazı kişiler bu protokolün&nbsp;<a href="https://twitter.com/TheBitcoinConf/status/1663618089978839040">çözüm olarak gösterildiği bazı sorunları</a> çözebileceğinden emin değil.&nbsp; Gelin söylenmesi gerekeni sakince söyleyelim: Bitcoin’in hızlı, ucuz, uçtan uca işlemleri mümkün kılmasının tek yolu Lightning Network olmayabilir. Bitcoin üzerine katmanlar kurulmaması gerektiğini savunanlar da var ve bu kişiler temel katmanın değiştirilmemesini istiyorlar. Tüm bu tartışmaları bir yana bırakırsak son dönemlerde git gide daha yaygınlaşan bir görüşe göre Lightning Network bazı ödeme biçimlerinde etkili olsa da bazılarında yeterince etkili olmayabiliyor. Bu herhangi, bir tarafın haklı olduğu anlamına gelmesin ama en azından herkes tek bir fikre saplanıp kalmış gibi görünmüyor.&nbsp; Lightning Network genelinde ve hâlâ deneysel bir teknoloji. Sistemi destekleyenler zar zor kazandıkları bitcoin’leri kaybetme riski nedeniyle bir anda getirip Lightning Network’e yatırma gibi bir tavır sergilemediler. Lightning uyumlu cüzdanlar (<a href="https://www.walletofsatoshi.com/">Wallet of Satoshi</a> gibi) son derece iyi çalışıyorlar çünkü saklama özelliklerine sahipler.&nbsp; Lightning Network birçok umut vaat eden Bitcoin girişimini de hızlandırdı: THNDR Games, Voltage, CashApp, Strike, River, Amboss, Zebedee, IBEX bunlardan sadece birkaçı. Birçok destekçisi Lightning Network’ü bitcoin’in milyarlara yayılmasının aracı olarak konumlandırıyor.&nbsp; Haklı olabilirler. Gelecekte insanların büyük kısmı bitcoin kullanmaya başladığında teorik olarak Lightning Network’u günlük işlemlerde kullanmak çok daha ucuz olacak. Gelir dağılımının çok farklı olduğu ülkelerde Lightning Network’un erişilebilir olması da önemli bir özellik olacak. Ancak Bitcoin’in milyarlara yayılması fikri bu günlerde çok da çantada keklik görülmüyor hatta bazı kişiler bunu çok agresif bir değer önermesi olarak değerlendiriyor. Çok fazla kişinin bitcoin kullanması soruna da neden olabilir. İşlem maliyetleri artmaya başladığında Lightning Network’ün hâlâ uygun maliyetli kalıp kalamayacağını bilemiyoruz.&nbsp; Her derde dava bir ilaç yok maalesef. Lightning Network, Stratum V2 veya Bitcoin’deki herhangi bir favori özellik işimizi görmeyecek. Tüm hayallerimizi ve beklentilerimizi tek bir noktaya odaklamak iyi bir şey gibi görülebilir. Ancak yanlış alana yapılan yatırım sonuçta getiri sağlamaz.&nbsp; Bitcoin merkeziyetizdir bu nedenle merkeziyetsiz bir düşünce tarzı ile yaklaşılmayı hak eder. Lightning Network’ü ya da Liquid’i veya Ark’ı öne çıkarmakta bir sakınca yok. Ancak unutmayalım ki Bitcoin’e her zaman yeni bir proje eklenecektir çünkü burası açık kaynaktır ve bu da iyi bir şeydir.&nbsp;

Lightning Network her şeyi çözmeyecek ama devam etmekte fayda var. @gckaloudis'den Lightning Network üzerine derinlemesine analiz.

Lightning Network Bitcoin’in Tüm Sıkıntılarını Çözmeyecek

Daniel Kuhn

ABD Sermaye Piyasaları Kurumu (SEC) Binance ve Coinbase’e ayrı ayrı davalar açarak kripto sektörüne karşı büyük bir taarruz başlattı. Başkanlığını Gary Gensler’in yaptığı bu düzenleyici kurum dünkü dava dilekçesinde Binance hakkında <a href="https://www.coindeskturkiye.com/sirketler/sec-kripto-borsasi-binance-ve-ceosu-changpeng-zhaoya-dava-acti-4540">13 ayrı suç iddiasında</a> bulundu. Bunlar arasında şirketin ABD ve küresel operasyonlarını anlamlı biçimde ayrıştıramaması, müşteri paralarını riske atması ve “kanundan hesaplı biçimde kaçınmak” gibi suçlamalar da vardı. Daha da ciddi olarak SEC, Binance’i milyarlarca dolarlık müşteri varlığını CEO’su Changpeng Zhao’nun sahibi olduğu Merit Peak Limited adlı üçüncü parti bir şirkete aktardığı iddiasında bulundu. Bu iddia Sam Bankman-Fried’in FTX’i ile Alameda Research arasındaki ilişkiyi anımsatıyordu. Kanun çerçevesi içerisinde kalarak faaliyet gösterme konusunda <a href="https://www.coindesk.com/video/coinbase-ceo-brian-armstrong-says-were-100percent-committed-to-the-us/" rel="noopener noreferrer" target="_blank">istekliliğiyle bilinen</a> Coinbase’e yönelik suçlamalar da oldukça büyüktü.&nbsp; Ancak bu davaların hiçbiri sürpriz değil. CFTC, geçen Mart ayında Binance hakkında bir soruşturma açmıştı ve SEC’in dilekçesinde belirttiği konulardan bazıları bu soruşturmaya dahildi. Ayrıca SEC bu yılın başında Coinbase’e bir <a href="https://www.coindeskturkiye.com/sirketler/secden-coinbasee-yasal-yaptirim-uyarisi-3938" rel="noopener noreferrer" target="_blank">uyarı notu</a> göndermişti ve genelde bu tür bir uyarı notu kurumun dava açmaya hazırlandığının sinyali olarak görülür.&nbsp; Şimdi soru şu: Acaba Binance ve Coinbase ABD Adalet Bakanlığı tarafından dillendirilen çok daha ciddi kriminal suçlamalarla karşı karşıya kalabilirler mi? ABD Adalet Bakanlığı’nın bir süredir Binance hakkında <a href="https://www.coindeskturkiye.com/politika/abd-adalet-bakanligi-binancei-rusyadaki-yaptirim-ihlalleriyle-alakali-sorusturmaya-basladi-4352" rel="noopener noreferrer" target="_blank">bir dava açmayı düşündüğü</a> söyleniyordu ve <a href="https://www.reuters.com/markets/us/us-justice-dept-is-split-over-charging-binance-crypto-world-falters-sources-2022-12-12/" rel="noopener noreferrer" target="_blank">Reuters’a göre</a> bu süreç bölünmüş olabilir.&nbsp; SEC içerisinde kurumun sektördeki şirketleri “düzenleme içerisine” çekmesi için onlara yol gösterme anlamında daha fazla şeyler yapması gerektiğini düşünenler de var. SEC’in beş komisyon üyesinden biri olan Hester Pierce, Gensler’in ve SEC’in motivasyonunun yatırımcıları korumak olduğu bilse de yapılanların belirsizliği daha da artırdığını ifade etmişti.&nbsp; Pierce, <a href="https://www.coindesk.com/video/hester-peirce-sounding-off-on-secs-plans-for-more-crypto-enforcement-staff-2/" rel="noopener noreferrer" target="_blank">CoinDesk TV’ye verdiği bir röportajda</a> temsil ettiği kurumun kripto sektörü üzerinde bir hakimiyet oluşturmasının yöntemlerinden birinin yaptırım uygulamak olduğunu belirtmişti. ABD’li kurumların “yaptırımlar üzerinden düzenleme” yaptığını söylemek ezberciliğe girse de bu söylemlerin haklı olduğu noktalar da yok değil.&nbsp; SEC’in ve CFTC’nin aynı hedefin peşine düştükleri daha önce de görülen bir durum ancak zaten <a href="https://thehill.com/opinion/finance/438651-the-secs-budget-shows-just-how-outgunned-it-is/" rel="noopener noreferrer" target="_blank">para sıkıntısı çeken</a> bu kurumların mükerrer işlem yapması da kaynak israfı. Ayrıca hangi kurumun yetkili olduğunun bir türlü netleşmemesi de sıkıntılı bir durum ve ülke açısından da itibar kaybettiren bir yaklaşım.&nbsp; Aslına bakıldığında SEC’in fonksiyonu şirketlerin uyacağı standartları belirlemektir. Bunlar arasında bildirimler ve şirketlerin paralarını kriminal amaçlar için kullanmamalarına yönelik protokoller de vardır. Kurum, <a href="https://www.sec.gov/our-goals" rel="noopener noreferrer" target="_blank">kötü niyetlilerin peşine düşme</a> ve onları avlama gibi bir görev tanımına sahip değil. Ancak SEC ve CFTC davalar açmak suretiyle hangi şirketlerin istenildiği gibi olmadığını işaret etme fonksiyonu da kazanıyorlar. Sektördeki en büyük iki şirketin peşine düşülmesi, diğer borsaların da risk altında olduğunu gösteriyor. Herhangi bir finansa şirketini biraz kazıyın mutlaka bazı sorunlu noktalar bulursunuz. Özellikle de kripto gibi zorlu bir sektörde… <h1>Düzenleyiciler ne istiyorlar?</h1>Borsaların mevcut faaliyet biçimleriyle ABD’de pek de hoş karşılanmamaları yeni bir risk değil. SEC’in kısa süre önceki aksiyonları da bunun göstergesi. Gensler, epeyce bir zamandır mevcut finansal kuralların kripto hizmet sağlayıcılar için de geçerli olduğunu ve çok özel durumlar haricinde kripto paraların menkul kıymet gibi göründüğünü belirtiyor. Bu nedenle borsa işletmecilerinin gelip tecil altına girmelerini talep ediyor. Birçok kripto şirketi SEC ile diyaloğa geçtiklerini ama bu toplantılardan bir sonuç çıkmadığını söylüyor. (Aksi yönde de gelişmeler var.) Ancak SEC’in istediği temel değişim şu: Kripto şirketleri platformları kimin ve nasıl kullandığına dair daha fazla içgörü paylaşmalı. Diğer bir deyişle finansal piyasalarda görülen bildirim kuralları izleme sistematiği kanun haline getiriliyor ve kripto şirketlerin önüne koyuluyor. Avrupa Birliği’nde kısa süre önce kabul edilen MiCA buna bir örnek.&nbsp; Gensler attığı bir tweette, “Coinbase yatırımcıları önemli korumalardan mahrum ediyor. Bunlar içerisinde yolsuzluğu ve manipülasyonu engelleme, düzgün biçimde bildirimde bulunma, çıkar çatışmasını önleme ve düzenli denetimler gibi konular da var” diyordu. &nbsp; <h1>Kurallar çalışmayabilir</h1>Bu tür raporlama kurallarının kripto dünyasına kültürel açıdan pek uygun olmadığına (zaten bu sektör finansal mahremiyeti ve özgürlüğü çok önemsiyor) ve teknolojik anlamda risk oluşturduğuna veya gerek olmadığına dair birçok argüman söz konusu. Blok zinciri üzerinde yapılan bir bildirim tamamen bir bildirimdir, blok zincirinin doğası gereği işlemlerin tarihçesine kadar her şey açıktır. Daha da önemlisi, kripto para ağlarının kendi içlerinde tüketiciyi korumaya yönelik sistemler olduğuna dair güçlü argümanlar vardır. Ya da en azından farklı bir “güvence” anlayışı hakimdir. Kripto için gerçek anlamda önemli olan tüm potansiyel kullanıcılara eşit erişim imkânı sunulurken bu yeni para biçiminin el konulamaz ve işlemlerin geri alınamaz olmasıdır. Açık kayıt defteri tasarımı yetkililerin gerekli durumlarda kötü aktörleri takip etmelerini mümkün kılar. Blok zincirlerinin tüm bunları yapabiliyor olması düzenlemelerin gerekmediği anlamına da gelmez. Ayrıca şirketlerin ve kurucularının kanunların çerçevesini önceden bilmesi iyi bir şeydir. Ancak kriptonun gerçek anlamda nötr doğası ve teknik özellikleri bazı düzenlemelerle çakışma oluşturabilir. Bunlar arasında merkeziyetsiz sistemlerde kullanılan bazı token’ların emtia-para olma özelliği ve DeFi borç verme piyasalarındaki programatik devre kesiciler gibi özellikler sayılabilir. Ayrıca akıllı sözleşmeler de önden belirlenmiş kurallara sahiptir. <h1>Ne zaman meydan okunmalı?</h1>Tamamen merkeziyetsiz sistemler için geçerli olanlar Coinbase ve Binance gibi merkezi şirketler için geçerli olmayabilir. Bu davaların sonuçlarını tahmin etmek de kolay değil. Yılar sürebilirler. Ancak iddiaların kapsamına bakıldığında SEC’in kriptonun işleyiş biçimini şekillendirmek niyetinde olduğu görülüyor. Binance zaten dava incesinde bile tarihi düşük seviyelerdeki işlem hacmi nedeniyle likidite azalışına şahit oluyordu.&nbsp; Bazılarına göre böylesi düşmanca bir hamle ABD’deki kripto sektörünün dibe vurmasına neden olabilir. Diğer bazı görüşlere göre de tamamen merkeziyetsiz finansın ve merkeziyetsiz borsaların önü açılabilir. İddiaların gerçek olmayabileceğini ve Gensler’in net yanlılığı nedeniyle birtakım şüphelerin var olduğunu da söylemek lazım. Geçmişte SEC’in yaptırımları o kadar da şiddetli olmayabildi.&nbsp; Eğer borsalar merkezi yapılar olarak faaliyet göstermenin koruyucu ve verimlilik sağlayıcı etkilerinden faydalanmak istiyorlarsa daha çok fintech veya banka gibi davranmak durumundalar. Yani müşteri tanıma (KYC), açıklamalar ve düzenleyicilerle daha yakın ilişkiler gerekli. Bu nedenle bazıları kripto borsalarının geleceğinin merkeziyetsiz yapılarda değil daha çok FTX2.0 gibi batık ve kurallara her şeyiyle uymaya hazır borsalarda olabileceğini söylüyorlar. Bakalım Binance ve Coinbase’in V2’leri neye benzeyecek?

SEC'in son hamlesi ABD'de merkezi borsaların sonunu getirebilir mi?

ABD’deki Merkezi Borsaların Başı Belada mı?

Aybars Dorman

Bu yazıda, Yenilenebilir Kripto Ekonomisini, Green Pill'in bu dinamik demokratik yönetimi sağlama yolundaki rolünü ve yenilikçi özelliklerini keşfedeceğiz. Web3'ün insanların iletişimini güçlendiren ve ortak ilgi alanlarını koruyan bir alan olduğu yadsınamaz bir gerçek ve bu yeni ekonomik modelin coğrafyaların ya da tarih sınırlarının ötesinde yeni bir sosyal alan oluşturma potansiyeline sahip olduğu belirtmeden geçemeyiz. <a href="https://greenpill.network">Green Pill</a> yenilenebilir kripto ekonomisinin en son örneklerinden biridir. Green Pill Web3 teknolojisinin faydalarından yararlanarak insanların iletişim kurabileceği, ortak ilgi alanlarını koruyabileceği, coğrafyaların ya da tarih sınırlarının ötesinde olağanüstü bir sosyal alanın inşa edilebileceği Web3'ün yaratıcı ve heyecan verici dünyasını zenginleştirmeyi amaçlarken Web3'ün potansiyelinin daha da ileri taşımayı vizyon edinmiştir. Green Pill, mevcut demokratik toplumların ön göremediği global koordinasyon hatalarını çözerken düzgün karar verme mekanizma önerilerinin ön planda olacağı yeni bir altyapıya duyulan ihtiyacı vurgulamaktadır. Bu yeni altyapı, yenilenebilir kripto ekonomisi olarak adlandırılan bir düzen ya da sistem ile mümkün olabilir. Kriptolar Dünyayı Nasıl Yenileyebilir? Ucu oldukça açık bu sorunun yanıtnı düşünmek epey bir zaman alabilir. Oysa <a href="https://www.gitcoin.co">Gitcoin</a>, <a href="https://www.supermodular.com/en/">Super Modular</a> ve <a href="https://greenpill.network">Green Pill</a> projelerinin kurucusu <a href="https://twitter.com/owocki">Kevin Owocki</a> bu sorunun yanıtı olabilecek nitelikte bir atıfta bulunuyor; “Yeteneklerimizi bir kaldıraç gibi kullanabilmek için koordine olmalı ve daha büyük ölçekte ise insanlığın yararı için bu fırsattan yararlanmalıyız” – Kevin Owocki. Sıklıkla karşımıza ReFi ya da Regenerative Finance olarak çıkan bu terim aslında kripto’dan önce’de kullanılıyordu. Buna ek olarak, kripto ile kendini gerçekleştirmesinin önü fazlasıyla açılmış durumda diyebiliriz. Yenilenebilir kripto ekonomisi <a href="https://gist.github.com/owocki/06c6f1b250c1027d5a06fd7f4f337776">üzerine bir kitap</a>: Green Pill’in felsefesini anlamak için öncelikle yenilenebilir kripto ekonomisini hatta bundan önce kripto ekonomisini iyice anlamak gerekiyor. Peki nedir bu yenilenebilir kripto ekonomisi? Kripto ekonomisi; ekonomi, oyun teorisi, psikoloji ve bilgisayar bilimleri alanlarını bir araya getirerek; yeni sistem, uygulama ve uygulama türlerinin tasarlanabileceği blok zincirlerine dayalı teşviklerin ya da ödüllerin kullanıldığı dijital sistemler bütünüdür. Örneğin Bitcoin bu sistemler bütünü içerisinde yer almaktadır. <img src="https://cdn.coindeskturkiye.com/storage/uploads/0/0/0/64802a1ef12e4-1686120990.png" style="width: 800px;" class="fr-fic fr-dib" data-uploadid="6212" data-responsetext="https://cdn.coindeskturkiye.com/storage/uploads/0/0/0/64802a1ef12e4-1686120990.png" data-location="https://cdn.coindeskturkiye.com/storage/uploads/0/0/0/64802a1ef12e4-1686120990.png" data-url="https://cdn.coindeskturkiye.com/storage/uploads/0/0/0/64802a1ef12e4-1686120990.png"> Kripto ekonomisini doğru bir şekilde anlayabilir ve uygulayabilirsek; uygulamalara ve dijital varlıklara sermaye sağlama, tasarlama, geliştirme ve pazarlama, sürdürülebilir içerik üreticisi ekonomisi gibi konularda yeni ve hatta daha güçlü yollar keşfedebiliriz. Şimdi gelelim asıl konumuza, Yenilenebilir kripto ekonomisi nedir? Denge yaratan ya da bir şekilde denkliğin bulunmasını sağlayan, insan ihtiyaçlarını tamamen pozitif bir şekilde tatmin edecek şekilde dizayn edilen ekonomi modeli ve ya modelleri şeklinde ifade edebiliriz. Yenilenebilir kripto ekonomisi, kripto ekonomisi sisteminin bir alt kümesidir. Yenilenebilir kripto ekonomisi belirli süreler dirençli ve sürdürülebilir olabilir lakin kaynakların tükenmesi ve sistemin kapasitesinin kaybı mümkün değildir. Yani sistem pandemi gibi şok süreçlerinden sonra bile toparlanabilir durumdadır, bu şok süreçlerine hazırlıklıdır, yenilenebilir ve mevcut kaynak tükenmeye karşı dayanıklıdır aynı zamanda sistemin kapasitesi değişmemektedir. GreenPill oluşumu kripto ekonomisine ve bu kavramı genel kitleye doğru ve anlaşılır bir şekilde anlatmaya odaklanmaktadır. <a href="https://medium.com/ amentum/from-walled-gardens-to-community-gardens-c58aca89566a" rel="noopener noreferrer" target="_blank">Kaynak</a> Yenilenebilir kripto ekonomisinin koodinasyona sahip bir grup insan tarafından başlatılan, işleyen ve tutarlı karar mekanizmalarına ihtiyacı bulunmaktadır. Green Pill oluşumuna göre global düzeyde koordinasyon hataları ile karşı karşıyaya olduğumuz gerçeğini unutuyoruz! Gelin koordinasyonun gerçekten ne olduğunu anlamak için koordinasyon hatalarına ilişkin örneklerden yararlanalım. Fosil yakıtların dünyayı ne kadar derinden etkilediğini unutularak, tüketiciler tarafından kullanılmaya devam edilmesi. Uyumlu bir şekilde çalışan canlı hücrelerinden birinin bozulması sonucunda kanserojen hale gelmesi ve böylece diğer tüm hücrelere baskın hale gelerek tüm vücudu sarması. Ekonomik buğran dönemi öncesinde teknolojik şirketlerin krizin yakın olduğuna inanarak toplu işten çıkarmalarına başlaması ve global ölçekte diğer şirketlerin bunu takip etmesi sonucunda bu eylem diğer tüm şirketlerin genel taleplerini düşürecektir. Genel taleplerin düşmesi ise yine işten çıkarmalara sebebiyet verecektir ve bunun sonucunda ekonomik kaçınılmaz bir krizin başlaması. Özetle yenilebilir kripto ekonomisi gelecekte insan uygarlıkları için önemli portal kapılarını açmamıza olanak sağlayabilir. Özellikle anlaşılmasından sonra genel akımın kabul edeceği gerçek dünya kullanım alanlarının oluşabilmesi için demokratik toplumların öngöremediği global koordinasyon hataları çözülmeli ve düzgün kararların verilebildiği sistem önerilerinin ön planda olacağı yenilenebilir altyapı sistemleri kurulmalıdır. Bunun ile birlikte denge yaratan ve insan ihtiyaçlarını tamamen pozitif bir şekilde tatmin edecek şekilde planlanan “Yenilebilir Kripto Ekonomi” modelleri dizayn edilmeli ve sürdürülmelidir. Kolektif bir şekilde hareket ederek ve yeşil haplarımızı alarak (Green Pill felsefesini genel olarak kavramak ve benimsemiş olmak), var olan sistemin korunmasına yardım etmek yenilebilir ekonominin var olması için hayati bir öneme sahiptir. Yenilenebilir ekonomi ve yenilenebilir kripto ekonomisi henüz yolun çok başındadır ve büyümesisi için, bolca düzgün koordine edilmiş olan kolektif mekanizmaların hayat bulunması gereklidir. Kordinasyonun gücünü unutmayarak geleceğimizi kolektif bir şekilde yeniden inşa edelim. Wagmi! “Başaracağız”

Köşe yazarlarımızdan @blockhoood, yenilenebilir kripto ekonomisini, Green Pill'in bu dinamik demokratik yönetimi sağlama yolundaki rolünü ele aldı.

Yenilenebilir Kripto Ekonomisi: Green Pill

Esra Özdemir

Teknolojinin hızla ilerlemesiyle birlikte, sürdürülebilirlik konusu da günümüzün en önemli meselelerinden biri haline geldi. Yenilenebilir enerji ticareti, kaynak yönetimi ve karbon emisyonları gibi konular, gezegenimizin geleceği için kritik önem taşıyor. Bu noktada, blok zinciri teknolojisinin merkezi olmayan, şeffaf ve değişmez doğasının sağladığı avantajla, kritik çevresel ve sosyal zorlukları ele alma potansiyeline sahip olduğunu belirtmek gerekiyor. Bu bağlamda, blok zincir teknolojisinin, sürdürülebilirliği teşvik eden ve güçlendiren yenilikçi bir araç olarak öne çıktığını söyleyebiliriz. Bu makalemizde, blok zincir teknolojisinin sürdürülebilirliğe nasıl fayda sağladığına dair değerlendirme yapıyoruz. <h1>Blok zincir Teknolojisi Nedir?</h1>Blok zincir teknolojisini, “dağıtık bir veri tabanı” olarak tanımlayabiliriz. Bir ağdaki tüm katılımcılar arasında paylaşılan ve güncellenen bir kayıt defteri olarak işlev gören bu teknoloji; verilerin şeffaf, değiştirilemez ve güvenli bir şekilde depolanmasını sağlar. Her bloğun bir önceki bloğa bağlı olduğu zincir yapısıyla, manipülasyona karşı son derece dayanıklıdır. <h1>Sürdürülebilirlik ve Blok Zincir Teknolojisinin İlişkisi</h1> Tedarik Zinciri Şeffaflığı ve Etik Kaynak Kullanımı: Blok zincir teknolojisi üzerinde geliştirilen çözümler, şeffaf ve izlenebilir tedarik zincirleri sağlayarak tüketicilerin ve işletmelerin, ürünlerin kökenlerini ve süreçlerini doğrulamasına olanak tanır. Tarımsal ürünlerden enerji tüketimine kadar birçok alanda, blok zincir teknolojisi sayesinde ürünlerin tedarik zinciri boyunca izlenebilirliği artırılır. Bu, kaynakların etkin kullanımını teşvik eder ve tüketicilere ürünlerin kökeni hakkında şeffaf bilgi sunar. Yenilenebilir Enerji Ticareti: Geleneksel enerji sistemlerinde enerji kayıpları ve verimsizlikler sıkça yaşanır. Blok zincir, enerji kaynaklarının dağıtımı ve takibi konusunda sunduğu yenilikçi çözümlerle enerji verimliliğini artırır. Akıllı sözleşmeler ve mikro ödemeler gibi özellikleri kullanarak enerji ağları daha etkili bir şekilde işletilebilir ve enerji israfı en aza indirilebilir. Blok zinciri, aracıları ortadan kaldırarak ve merkezi olmayan enerji alışverişlerini teşvik ederek, yenilenebilir enerji pazarını düzene sokar ve böylece sürdürülebilir enerji kaynaklarının kullanımına teşvik eder. Karbon Emisyonlarının Azaltılması: Blok zincir, karbon izleme ve ticaretinde önemli bir rol oynayabilir. Etkin bir karbon izleme sistemi, sera gazı emisyonlarının kayıt altına alınmasını ve takip edilmesini sağlar. Blok zinciri teknolojisi, karbon ayak izlerini güvenli bir şekilde kaydedebilir, izleyebilir ve merkezi olmayan bir emisyon veri defteri oluşturabilir. Bu defter, karbon kredilerini tokenize ederek karbon azaltma girişimlerini teşvik etmek için kullanılabilir. Böylece kuruluşların emisyon azaltım yolundaki çabalarını şeffaf ve maliyet etkin bir şekilde başarmalarına olanak tanır. Bu da şirketlerin ve bireylerin karbon ayak izlerini azaltmalarına yardımcı olur ve sürdürülebilir bir geleceğe katkı sağlar. Atık Yönetimi ve Döngüsel Ekonomi: Blok zinciri, geri dönüşüm süreçlerini optimize ederek ve döngüsel bir ekonomiye geçişi teşvik ederek atık yönetiminde devrim yaratabilir. Blok zincirindeki akıllı sözleşmeler, atık malzemelerin ayrıştırılmasını, geri dönüştürülmesini ve bertaraf edilmesini otomatikleştirebilir ve doğrulayabilir. Ek olarak blok zinciri, atık malzemelerin alınıp satılabileceği merkezi olmayan pazarların oluşturulmasını kolaylaştırabilir, yeniden kullanımlarını teşvik edebilir ve böylece kaynaklara olan bağımlılığı azaltabilir. Etki Yatırımı ve Finansmanı: Blok zinciri tabanlı platformlar, etki yatırımı için yeni yollar sağlayarak bireylerin ve kuruluşların sürdürülebilir girişimleri doğrudan desteklemelerine olanak tanır. Tokenizasyon ve akıllı sözleşmeler yoluyla blok zinciri, kısmi mülkiyet, artan likidite, çevresel ve sosyal projelere yapılan yatırımların şeffaf bir şekilde izlenmesini sağlar. Etki yatırımının böylece demokratikleşmesi, sürdürülebilir kalkınma için yeni finansman fırsatlarının kilidini açabilir. Su Kaynakları Yönetimi: Su kaynaklarının sürdürülebilir yönetimi, blok zincir sayesinde kolaylaştırılabilir. Su kalitesi, miktarı ve kullanımı hakkında veriler, şeffaf bir şekilde paylaşılabilir ve su kaynaklarının etkin bir şekilde korunması sağlanabilir. Sonuç olarak, blok zinciri teknolojisi, çevresel ve sosyal zorlukların ele alınmasında şeffaflık, izlenebilirlik ve verimlilik sunarak çeşitli sektörlerde sürdürülebilirlik uygulamalarında devrim yaratma potansiyeline sahiptir. Blok zincirinin merkeziyetçilik, değişmezlik ve akıllı sözleşmeler gibi benzersiz özelliklerinden yararlanarak daha sürdürülebilir bir gelecek yaratabiliriz. Devam eden yenilikler ve iş birlikleri ile blok zinciri, daha sürdürülebilir ve eşitlikçi bir dünyaya ulaşmada önemli bir rol oynayabilir.

Köşe yazarlarımızdan @esraozdesra, günümüzün en önemli meselelerinden sürdürülebilirliğin blok zincir ile ilişkisini kaleme aldı.

Blok Zincir Teknolojisinin Sürdürülebilirliğe Katkısı

Anna Baydakova

2022, kripto dünyası açısından birçok felaketin yaşandığı ve FTX’in çöktüğü yıldı. FTX olayı CoinDesk için de çok önemliydi. &nbsp;Kripto dünyasında birçok çöküşe şahit olsak da bu ke yaptığımız bir haber nedeniyle bu olayın tam da merkezinde yer almıştık.&nbsp; Yaşananlar CoinDesk’in kendisi için de iyi ve kötü sonuçlar doğurdu. Ian Allison ve Tracy Wang’ın FTX haberi CoinDesk’e prestijli bir gazetecilik ödülü olan George Polk Award’u kazandırdı. CoinDesk, 10 yıllık tarihinde hiçbir zaman olmadığı kadar <a href="https://www.nytimes.com/2023/01/16/business/media/coindesk-ftx-cryptocurrency.html" rel="noopener noreferrer" target="_blank">ana akımda yer aldı</a>. Ancak diğer yandan FTX’in çöküşüyle başlayan tsunami birçok şirketi sarstı. Bunlar arasında CoinDesk’in ana şirketi DCG ve onun alım-satım iştiraki Genesis de vardı. Bu olaylar sonucunda <a href="https://www.wsj.com/articles/crypto-media-outlet-coindesk-taps-bankers-for-potential-sale-11674076000" rel="noopener noreferrer" target="_blank">CoinDesk’in satılması</a> gündeme geldi.&nbsp; Celsius, Terra/Luna ve Three Arrows Capital gibi önde gelen şirketlerin battığı yıl olan 2022 gerçekten de ilginç bir dönemdi.&nbsp; <h1>Bir anda oluverdi</h1>Sam Bankman-Fried, itibarını kaybetmeden önce kriptodaki en büyük isimlerden biri, Washington DC lobici çevrelerinde tanınan bir kişi ve finans basınının manşetlerini süsleyen bir figürdü.&nbsp; Ian Allison ile FTX’in çöküşünü başlatan habere imza atan CoinDesk muhabiri Tracy Wang, “Sam Bankman-Fried, kripto dünyasında bir yıldızdı. Bu kadar tanındığınızda insanlar yaptıklarınızın doğru olduğunu düşünür” diyordu.&nbsp; Ian Allison, 2 Kasım 2022’de yaptığı haberde FTX ile ilişkili Alameda Research’un bilançosundaki zayıflıklara işaret ediyordu. SBF’in iddialarına göre tamamen ayrı bir yapı olan Alameda’nın aslında FTX’in token’larına güvendiği ve daha da önemlisi müşterilerin parasını kendi parasıymış gibi kullandığı ortaya çıktı.&nbsp; Bu ana dek FTX’e dair hikâyeler genelde kurucusunun lobicilik faaliyetleri ve FTX’in kendi stabil parasını çıkarma planları etrafında şekilleniyordu.&nbsp; Borsa, bir önceki yıl rekor kârlar elde etmişti ve marka spor ve müzik etkinliklerine sponsorluklar yapıyor, bir stadyumun isim haklarını alıyor ve ünlü kişileri marka elçisi olarak kullanıyordu. Bu arada FTX kripto dünyasında önemli bir güç odağı haline geliyordu. SBF Washington DC’de turlar atarken şirketi ana akım finans ve trade kuruluşlarına üye olmaya başlamıştı.&nbsp; FTX, tüm bu gelişmeler sonucunda büyük ve güvenilir bir kurum olarak görülüyordu. Allison, CoinDesk’in haberinin ilk anlarda o kadar da büyük bir reaksiyon almadığını söylüyor. Wang ise insanların dominolar düşmeye başladığında bile Sam’in bu işi çözeceğini düşündüğünü belirtiyor.&nbsp; Allison, “Alameda’nın bilançosunun çok büyük bir kısmının FTT token’dan oluştuğunu görmek ilginçti ancak şirketin sıfırı tüketeceğini düşünmemiştik” diyor.&nbsp; Şirket sıfırı tüketti. Allison’un ortaya attığı bu haber sonrasında FTX’in baş rakibi olan Binance’in CEO’su Binance’in sahip olduğu tüm FTT’leri satacağını açıkladı. (FTT iki hafta içinde 25 dolardan 1 dolara geriledi.) FTX’in temerrüde düşeceği korkusu baş gösterdi. Hemen ardından da bankaya hücum başladı: FTX kullanıcılar 8 Kasım’dan sonraki 24 saat içinde <a href="https://www.reuters.com/business/finance/crypto-exchange-ftx-saw-6-bln-withdrawals-72-hours-ceo-message-staff-2022-11-08/" rel="noopener noreferrer" target="_blank">6 milyar dolar çekim işlemi</a> gerçekleştirdiler.&nbsp; Gerisi çorap söküğü gibi geldi. FTX bir haftadan daha kısa bir zaman diliminde rakiplerini bir bir satın alan bir kripto güç odağından kendini çaresizce Binance’e satmaya çalışan ve ardından iflas açıklayan bir noktaya düştü.&nbsp; Süreç içerisinde hem FTX’in hem de Alameda’nın SBF’in yakın arkadaşları tarafından yönetildiği, bu ekibin Bahamalar’da bir evde ortak yaşadığı, aralarında kişisel, romantik ilişkiler yaşlandığı gibi konular ortaya çıktı. Tracy Wang’in tanımıyla “Bahamalar’daki çocuk çetesi” FTX’i ve Alameda’yı istedikleri gibi, şeffaflıktan ve hesap verilebilirlikten uzak yönetiyorlardı.&nbsp; Daha sonra şirkete atanan CEO John J. Ray III iflas görüşleri sırasında verdiği bilgilere göre “FTX grubu kurumsal bir çerçeve veya yönetişim oluşturmakla pek ilgilenmeyen bir dizi birey tarafından yönetiliyordu.”&nbsp; Ray ifadesinde, “Müşterilerin paralarını haksız ve hatalı biçimde kullanmışlar, üçüncü taraflara şirket hakkında yalan söylemişler, milyonlarca dolarlık kayıplar hakkında kendi aralarında şakalar yapmışlar ve böylece FTX Grup’un çökmesine neden olmuşlar” diyordu. Wang, “FTX çöktüğünde şok olduk. Gözümüzün önünde bir yalan rüzgârı yaşanıyormuş ve FTX’e dair bildiğimiz her şey bir yalandan ibaretmiş” diyor. FTX çalışanları da herkes gibi şoke olmuştu ve birçoğu ihanete uğradıklarını düşünüyorlardı.&nbsp; <h1>Gizli saklı</h1>Allison, FTX’in çöküşünden hemen öncesinde bile parlak görülmesine karşın bazı kişilerin bu yapı hakkında şüpheci yaklaşımları olduğunu belirtiyor. Alameda’nın FTX için piyasa yapıcılığı görevi gördüğü bir sır değildi. Yani iki şirket teknik olarak ayrı olsalar da yakın biçimde çalışıyorlardı.&nbsp; Allison’ın kaynaklarından biri Eylül 2022 gibi Allison’a Alameda’nın bilançosunun herkesin sandığından çok daha zayıf olduğunu fısıldamıştı. Allison bu konuda daha fazla kaynağa ulaşmış ve sonunda bu kaynaklardan biri şirketin bilançosuna dair bazı görüntüler paylaşmıştı. Bu görüntülerde bilançonun ne kadar zayıf olduğu ve FTX ile Alameda’nın iç içe geçtiği görülüyordu.&nbsp; Bu pek de şaşırtıcı değildi. Allison, “O dönemde kripto piyasasının tamamı istikrarsız bir yapıdaydı” diyor. Piyasalar çöktü ve kriptodaki birçok varlık 2021’deki boğa piyasası sonrasında ciddi bir sıkıntı dönemine girdiler. O dönemlerde Three Arrows Capital fonu (şu anda batık) “<a href="https://uponly.tv/su-zhu-three-arrows-capital/" rel="noopener noreferrer" target="_blank">süper çevrim</a>” dediği bir kavram etrafında sonsuz bir büyüme vaat ederken terraUSD (UST) stabil paranın kurucusu Do Kwon (şu anda tutuklu) <a href="https://twitter.com/stablekwon/status/1468644165634248710?s=20" rel="noopener noreferrer" target="_blank">Twitter’da VC’leri trollüyordu</a>.&nbsp; İnsanların kendine gelmesi acı ve sancılı oldu. Do Kwon’un algoritmik stabil parası UST, Mayıs 2022’de dolara olan çıpasını kaybetti ve çakıldı. Sistemin zayıf tasarımı algoritmik stabil paraların da sorgulanmasına neden oldu. Three Arrows Capital (3AC) UST ve onun kardeş coin’i LUNA’ya yatırım yapmanın cezasını çekerek Temmuz ayında iflasını istedi.&nbsp; Kısa süre içerisinde kripto piyasalarındaki bazı önemli oyuncuların 3AC’nin başarısına fazlaca güvendikleri ortaya çıktı. Voyager, Genesis, BlockFi ve Celsius gibi şirketler zora girdiler ve iflas açıkladılar. Bu listeye FTX de eklendi ancak Sam Bankman-Fried ismi nedeniyle listenin en dikkat çekici üyesi FTX’di. Wang, çöküş öncesinde bazı kişilerin Alameda’nın da zora girebileceğini söylediklerini anımsatıyor. “Birçok kişi Alameda’nın tahmin edilenden daha fazla kaldıraçlı olduğunu düşünüyordu ve yeni bir 3AC senaryosu yaşanabileceğinden korkuyorlardı.”&nbsp; Wang’ın “turuncu bayrak” (kırmızı bayrak kadar kötü olmasa da riske işaret eden) olarak adlandırdığı bir konu daha vardı: Sam Bankman-Fried’in <a href="https://fortune.com/2022/11/15/what-is-effective-altruism-sam-bankman-fried-wealth-career/" rel="noopener noreferrer" target="_blank">“efektif alturizm”</a> yaklaşımına olan inancı ve FTX’i her ne olursa olsun başarıya taşıma arzusu. Wang, “Sam şartları zorlayan birisiydi. Bu risk alma gücü FTX’in başarısına neden olsa da sonunda onu yok etti” diyor. <h1>Olayların sonrası</h1>FTX’in çöküşünün etkisi de en az başarısınınki kadar yoğun oldu. Hatta daha da yoğun olduğu söylenebilir. SBF ile sık sık konuşan düzenleyiciler irrite oldular, FTX’in iyi işletilen, sorumlu bir şirket olduğunu sanan herkes hayal kırıklığı yaşadı. Geçen yılki Consensus etkinliğinde sahnede yer alan lobici Kristin Smith, FTX çöküşü sonrasında DC’deki karar vericilerin “iyi biriyle kötü birini ayırt edemediklerinin” farkına vardıklarını söylüyordu. Bazı kişiler FTX olayı ile bankacılığın kripto ile kopuşunu da ilişkilendiriyorlar. Hatırlanacağı üzere Signature Bank, Silicon Valley Bank ve Silvergate Bank gibi sektörün yakın çalıştığı bankalar düzenleyiciler tarafından kapatılmıştı ve kripto şirketleri bunların yerine alternatifler bulmakta zorlanıyordu.&nbsp; “Boğma Operasyonu 2.0” olarak bilinen bu ardı ardına gelen kapatma vakaları SEC’in 14 milyar dolarlık “Ponzi kanseri” vakasına yönelik bir kemoterapi tedavisi gibiydi.&nbsp; FTX insanların niyeti olmasa bile kriptoya yönelmelerine zemin hazırladı. Şirketin başarısızlığı birçok kişinin kriptoya dair bildikleri tüm iyi şeyleri sorgulamalarına neden oldu. Ancak hikâyenin bağlamı da önemli. Wang FTX haberinin CoinDesk’in yıldızının gerçek anlamda parladığı bir an olduğunu söylüyor çünkü haber merkezi bu kadar riskli bir konuda yeterli analiz yapacak yetkinliklere sahip olduğunu gösterdi. Alameda’nın bilançosu sıradan bir ana akım muhabire çok da tuhaf görünmeyebilirdi çünkü FTT, SRM, MAPS, OKY ve FIDA’nın ne olduğunu bilen az kişi vardı. Bu likit olmayan token’ların bilinaçoda tutulması pek de iyi bir fikir değildi. Wang, “Bu haberi CoinDesk patlattı çünkü bu bilançoda neyin yanlış olduğun anlamıştık” diyor. FTX, kripto dünyasında batan ne ilk ne de son dev şirket. CoinDesk 10 Yaşında serisindeki diğer makalelere göz atın, yeter. Şirketlerin yok olması bunların arka planındaki teknolojinin ve onun devrimsel değerinin yok olması anlamına gelmez. Ancak bu sefer kriptoya eleştirel bakanlar haklı çıktı. FTX ve Alameda gibi doğru olmayan biçimde işleyen ve ifşa edilmeyen kaç şirket var bilemiyoruz.&nbsp; Allison bu yoruma gülerek şöyle diyor: “Sormayın gitsin.”&nbsp;

FTX’in kurucusu Sam Bankman-Fried CoinDesk’te çıkan bir habere kadar kriptonun en gözde çocuğuydu.

CoinDesk 10 Yaşında – Kripto Tanrıları Nasıl Canavara Dönüştüler?

<a href="https://www.youtube.com/watch?v=0kbXQPqw7QM" rel="noopener noreferrer" target="_blank">“Bu uğurda öleceğiz. Evet, bu uğurda öleceğiz.”</a> 2021’in en ilgi çekici hikâyelerinden biri Strike’ın kurucusu Jack Mallers’ın Bitcoin magazine’in Miami’deki konferansı sırasında yaptığı ve gözlerinin sulandığı konuşmayla duyuruldu. Burada uğruna ölünecek unsur Bitcoin’di.&nbsp; El Salvador devlet başkanı Nayib Bukele, video konferans yöntemiyle katıldığı konuşmada bitcoin’i resmi para birimi olarak kabul etmeyi planladığını anlattı. Bu tarihe geçecek bir andı. Ülkede tüketiciler, ABD dolarının yanı sıra BTC de kullanmaya başlayabileceklerdi.&nbsp; 2001 yılından beri dolarize olmuş bir ülke olan El Salvador ABD Merkez Bankası’na ve dolara bu kadar göbekten bağlı olmanın getirdiği sıkıntıları bertaraf etmek istiyordu. Bu Orta Amerika ülkesi herhangi bir merkezi otorite tarafından kontrol edilemeyen bir dijital paraya geçiyor ve kanunda da belirtildiği gibi “<a href="https://www.coindesk.com/business/2021/06/05/president-of-el-salvador-says-hes-submitting-bill-to-make-bitcoin-legal-tender/#:~:text=%E2%80%9CIn%20order%20to%20mitigate%20the%20negative%20impact%20from%20central%20banks%2C%20it%20becomes%20necessary%20to%20authorize%20the%20circulation%20of%20a%20digital%20currency%20with%20a%20supply%20that%20cannot%20be%20controlled%20by%20any%20central%20bank%20and%20is%20only%20altered%20in%20accord%20with%20objective%20and%20calclable%20criteria.%E2%80%9D/" rel="noopener noreferrer" target="_blank">objektif ve hesaplanabilir kriterlere bağlı</a>” bir para birimini önceliklendiriyordu. Bitcoin’e inananlar bu açıklamadan aşırı mutlu oldular. Sonunda Bitcoin’in genel yaygınlığa ulaşması sürecinde gerçek, somut bir adım atılıyordu. Bir ülkenin tamamında para birimi bitcoin olacaktı. Şu anda madencilik şirketi Luxor’da olan eski CoinDesk’li <a href="https://www.coindesk.com/author/colin-harper/" rel="noopener noreferrer" target="_blank">Colin Harper&nbsp;</a>ve Danny Nelson bu haberin peşine düştüler. Her ikisi de açıklama sırasında oluşan enerjinin görmeye değer olduğunu söylüyorlardı. Harper, “Herkes çıldırmış gibiydi” diyor. Bu haberin CoinDesk gibi bir mecra için ne kadar önemli olduğunu işaret eden Nelson, “Tüm gazeteciler hikâyeyi bir an önce yazmak için ellerinden geleni yapıyorlardı. Yılardır kripto haberleri yapan Nelson’un bu kadar heyecanlanması olayın boyutunu gösteriyordu. Hatta haberin ilk versiyonunda heyecandan ve hızlı haber verme istediğinden o kadar fazla yazım hatası vardı ki normalde bu kadar hata bir editörü çılgına çevirebilirdi.&nbsp; Miami’de yapılan bu açıklama flaş ve sarsıcı bir etki ortaya koymuştu. Ancak El Salvador’un bu fikri gerçeğe çevirmek için yapması gereken birçok zorlu iş vardı.<a href="https://www.coindesk.com/policy/2021/09/07/bitcoin-now-legal-tender-in-el-salvador-marking-world-first/" rel="noopener noreferrer" target="_blank">&nbsp;Konuya dair resmi kanun Eylül 2021’de kabul edildi</a>. Bu arada ABD’deki Bitcoin topluluğu sıkıntılı günler yaşıyordu ve El Zonte ve Bitcoin Sahili gibi bölgelerde filizlenen ve <a href="https://www.bitcoinbeach.com/" rel="noopener noreferrer" target="_blank">döngüsel ekonomiye destek veren projelerin</a> izini sürüyorlardı. Ülke hâlâ bu süreçte yol alıyor ve yapılması gereken birçok iş olduğu bir gerçek.&nbsp; <h1>Bitcoin kanunu öncesinde</h1>2020 yılında Bitcoin Sahili’nde yerleşik olan ve burada geliştirme projeleri yapan bitcoinciler El Salvador’un Turizm Bakanı ile bir araya geldiler. Ardından Ekonomi Bakanı ve Bukele’nin danışmanları ile Mart 2021’de bir toplantı yapıldı. El Salvador Başkanı üç aydan kısa bir süre içerisinde <a href="https://www.coindesk.com/business/2021/06/05/president-of-el-salvador-says-hes-submitting-bill-to-make-bitcoin-legal-tender/" rel="noopener noreferrer" target="_blank">Bitcoin Konferansı’nda o sürpriz açıklamayı yaptı</a>. Bu bitcoinciler arasında Bitcoin Sahili’nin direktörü Mike Peterson da vardı. Peterson 20 yıl önce El Salvador’da bir ev satın almıştı. Peterson Bukele’nin bu hamlesinin tepeden inme bir yaklaşım olmadığını, tabandan gelen bir ihtiyacın sonucu olduğunu söylüyor.&nbsp; “El Salvador’un Bitcoin hareketi El Zonte’de başladı. Fikir aşaması hızla geçildi ve ekonomi danışmalarıyla görüşmeler başladı. Bukele de hızla kanun sürecini hayata geçirdi. Bukele, kanunun meclisten geçmesi noktasında bir Twitter Spaces yayınına katıldı ve binlerce dinleyiciye Bitcoin’in El Zonte’deki bankaya erişemeyen kitleye sağladığı değeri gördükten sonra bu kararın alındığını belirtti.” Bitcoin kültürü açısından bakıldığında, kanunun geçmesinin duyurusu Bitcoin ruhuna en uygun şekilde yani Twitter Spaces üzerinden yapıldı. Bu oturumu CoinDesk köşe yazarı Nic Carter yönetiyordu. Çılgınca değil mi? Daha da çılgın olan şu: Başkan Bukele 2017 yılında attığı bir tweette El Salvador’un bir gün Bitcoin kullanmaya başlayacağını belirtmişti. Bu paylaşım merkez bankasının kripto para kullanımının risklerine dikkat çekmesinin hemen ardından gelmişti. <h1>Bitcoin kanunu sonrasında</h1>Bitcoin kanununun geçmesinin ardından yaşananlar biraz kaotik. Başkan Bukele bir Bitcoin cüzdanı hayata geçirme ve bunu olabildiğince hızlı yapma sözü verdi. Ülkenin dört bir yanına Bitcoin ATM’leri kurulmasını ve devlet tarafından desteklenen Chivo cüzdanını indiren tüm El Salvadorlulara <a href="https://www.coindesk.com/markets/2021/06/25/el-salvadors-bitcoin-law-effective-september-e-wallets-to-get-30-worth-of-crypto/" rel="noopener noreferrer" target="_blank">30 dolar</a> bonus verilmesini istiyordu. Cüzdanın ilk versiyonu<a href="https://www.coindesk.com/layer2/paymentsweek/2022/04/28/the-crypto-company-aiding-el-salvadors-bitcoin-adoption/" rel="noopener noreferrer" target="_blank">&nbsp;Athena Bitcoin tarafından geliştirilse</a> de daha sonra <a href="https://www.coindesk.com/business/2022/02/01/el-salvador-using-crypto-software-firm-alphapoint-to-fix-chivo-wallet-problems/" rel="noopener noreferrer" target="_blank">AlphaPoint tarafından sıfırdan tasarlandı</a>.&nbsp; Biraz karmaşık bir durumdu. Bu arada El Salvadorlular’ın Bitcoin hakkındaki algıları da karmaşıktı ve bu hükümetin sürecinde ilave bir sıkıntı oluşturuyordu. Bitcoin’i Başkan Bukele’nin icat ettiğini sanıyorlardı ve Chivo cüzdan dışında başka cüzdanların da kullanılabileceğinin farkında değillerdi. Ayrıca o dönemde bitcoin fiyatının düşüyor olması da işleri kolaylaştırmıyordu. Kanun Temmuz 2021’de duyurulduğunda BTC 30.000 dolar civarında işlem görüyordu. Kanun Eylül 2*21’de kabul edildiğinde 45.000 dolara çıkmıştı. Kanunun yürürlüğe girmesinden bir yıl sonrasında yani Eylül 2022 itibariyle BTC’nin değeri 20.000 doların altındaydı. Bu fiyat dalgalanmaları ve ayı piyasası gerçekleri göz önüne alınmadan yapılabilecek bir yorum eksik kalacaktır. Tüm bunlara rağmen El Salvador’daki bitcoinciler umutlarını sürdürüyorlar.&nbsp; <a href="https://www.bbw.sv/" rel="noopener noreferrer" target="_blank">Blink CEO’su Noor El Bawab</a> CoinDesk’e verdiği röportajda “Süreç yavaş ilerlese de El Salvador’da sadece bitcoin kullanarak yaşayabiliyorsunuz” diyor. Noor insanlara, işlem hacmini değerlendirirken kişi başına satın alma gücü açısından bakılmasını tavsiye ediyor.&nbsp; 6 milyon nüfusa sahip olan El Salvador, Orta Amerika’nın en küçük ülkelerinden biri. <a href="https://www.imf.org/en/Publications/CR/Issues/2022/01/26/El-Salvador-2021-Article-IV-Consultation-Press-Release-Staff-Report-and-Statement-by-the-512245" rel="noopener noreferrer" target="_blank">IMF verilerine göre</a> bu 6 milyon kişinin 3,8 milyonu Chivo cüzdanını kullanıyor. Elbette ki bu 3,8 milyon kişinin çoğu cüzdanı indirip, 30 dolar bonusu alıp hiçbir işlem yapmamış olabilirler. Ya da 3,8 milyonu da Bitcoin kullanıyor olabilir. Ancak ABD Ulusal Ekonomik Araştırmalar Bürosu <a href="https://www.nber.org/system/files/working_papers/w29968/w29968.pdf" rel="noopener noreferrer" target="_blank">2022 araştırmasına</a> göre Chivo cüzdanı indirenlerin <a href="https://www.coindesk.com/business/2022/04/27/six-of-10-salvadorans-quit-using-the-chivo-wallet-after-getting-the-bitcoin-incentive-study-shows/" rel="noopener noreferrer" target="_blank">onda dördü bunu kullanıyor</a>. El Salvador’lular Chivo cüzdanındaki bu parayı alıp başka bir cüzdana, hatta soğuk cüzdana aktarmış olabilirler. Bunu bilemeyiz. Bu soruyu Noor’a da yönlendirdik ama diğer cüzdanların “pahalı” olduğunu söyledi. El Salvador’da ortalama aylık gelirim 300 dolar olduğunu ve bir donanım cüzdanının yaklaşık 100 dolar olduğunu düşündüğümüzde bir kişinin aylık gelirinin üçte birini cüzdana vermesini beklemek pek gerçekçi olamayabilir.&nbsp; Blink’in ana şirketi <a href="https://galoy.io/" rel="noopener noreferrer" target="_blank">Galoy’da&nbsp;</a>çalışan <a href="https://twitter.com/esotericunicoin" rel="noopener noreferrer" target="_blank">Andrew Mahowald</a> ve <a href="https://twitter.com/_pretyflaco" rel="noopener noreferrer" target="_blank">Pretyflaco&nbsp;</a>“<a href="https://www.swanbitcoin.com/the-bullish-case-for-bitcoin-custodians/" rel="noopener noreferrer" target="_blank">Satoshi’nin ihtiyaçlar hiyerarşisi</a>” konseptini hayata geçiren saklama çözümlerine dair bir çalışma yayınladılar. Bu çalışmaya göre kendi kendine saklama yaklaşımına hazır olmayan kişiler için profesyonel anlamda sadece Bitcoin odaklı saklama çözümlerinin gerekli olduğu söyleniyordu. Burada Noor ve Pretyflaco biraz önyargılı kalabilirler ancak bu yorumlarda bir gerçek payı da olabilir. Gerçek şu ki El Salvador’daki insanlar ve kurumlar Bitcoin çözümlerine alışma sürecindeler. <a href="https://www.coindesk.com/business/2021/11/21/el-salvador-to-create-bitcoin-city-use-500m-of-planned-1b-bond-offering-to-buy-more-crypto/" rel="noopener noreferrer" target="_blank">El Salvador’un bir volkanın eteklerinde kurulması</a> hedeflenen ütopik “<a href="https://www.coindesk.com/business/2022/03/25/bitcoin-city-el-salvadors-dreams-for-utopia-on-hold/" rel="noopener noreferrer" target="_blank">Bitcoin City” planları</a> suya düşüyor gibi görünüyor. Bunlara karşın Galoy gibi şirketler El Salvador’a yönelik kararlı bir destek veriyorlar. Strike gibi şirketler de <a href="https://www.coindesk.com/business/2023/05/24/bitcoin-payments-firm-strikes-headquarters-to-stay-in-us-despite-new-el-salvador-office/" rel="noopener noreferrer" target="_blank">ya burada ofis açıyor ya da ülkeye olan desteklerini açıkça dile getiriyorlar</a>.&nbsp; <h1>Karşıt görüşlerden bazıları</h1>Başkan Bukele’nin kendisi de eleştiriliyor. Her ne kadar yapılan bazı anketlere göre Bukele’ye verilen destek Yüzde 90’ın üzerinde çıksa da dünyanın geri kalanı Bukele’ye otoriter yaklaşımları nedeniyle şüpheyle bakıyorlar.&nbsp; İ<a href="https://hrf.org/" rel="noopener noreferrer" target="_blank">nsan Hakları Derneği’nin strateji üst yöneticisi</a> ve Bitcoin destekçisi <a href="https://twitter.com/gladstein" rel="noopener noreferrer" target="_blank">Alex Gladstein</a> CoinDesk’e Twitter üzerinden verdiği demeçte Bukele’yi "<a href="https://apnews.com/article/technology-elections-media-courts-nayib-bukele-508b42261afebc96088007a44650cd9e" rel="noopener noreferrer" target="_blank">dünyanın en havalı diktatörü</a>” olarak nitelendiriyordu. “Bukele yönetiminin otoriter taktiklerini sorgulamaya ve bunlara karşı çıkmaya devam edeceğim. Bunlar arasında başkanlık süresini değiştirmesi, rakipleri hakkında casusluk yapması ve on binlerce insanı belli bir neden olmadan göz altına aldırması sayılabilir. Ancak Bitcoin kanunu tarihi bir adım. Kendi ülkem olan ABD’nin Bitcoin’i yasal para birimi olarak tanımasını isterdim. Dünyada insanların açık, nötr bir merkeziyetsiz para birimini kullanma özgürlüğü olmasını isterdim.”&nbsp;

El Salvador’un 2021’de kabul ettiği Bitcoin kanunu çok önemli bir gelişme olsa da daha yapılaması gereken birçok iş var.

CoinDesk 10 Yaşında: 2021- El Salvador’un Bitcoin Macerası

Ekin Genç

Hepimizin bildiği gibi kripto piyasaları değişkendir. <a href="https://coinmarketcap.com/" rel="noopener noreferrer" target="_blank">550 milyar dolarlık</a> piyasa değeriyle en büyük <a href="https://www.coindesk.com/learn/what-is-cryptocurrency/" rel="noopener noreferrer" target="_blank">kripto para</a> olan <a href="https://www.coindesk.com/price/bitcoin/" rel="noopener noreferrer" target="_blank">Bitcoin&nbsp;</a>(BTC), altı ay önce ulaştığı tüm zamanların en yüksek seviyesi olan 69.000 dolardan sonra <a href="https://www.coingecko.com/en/watchlists/all-time-high-crypto" rel="noopener noreferrer" target="_blank">%47 düşüş</a> yaşadı. Kripto piyasası düşüşe geçtiğinde belki de şaşırmışsınızdır. Ancak profesyonel trader’lar ve piyasa analistleri, belirgin işaretler ve sinyaller sayesinde çöküşlerden önceden haberdar olurlar. Disiplin geçmişlerine ve metodolojik kanaatlerine bağlı olarak, trader’lar ve piyasa analistleri piyasa duyarlılığını üç şekilde ölçebilir: <ul type="disc"><li>Makro göstergeler</li><li>Teknik analizler</li><li><a href="https://www.coindesk.com/learn/what-is-crypto-on-chain-analysis-and-how-do-you-use-it/" rel="noopener noreferrer" target="_blank">On-chain analizler</a></li></ul>Her yaklaşım farklı verilerden yararlanır, ancak piyasa hareketlerini tahmin ederken hepsi eşit fayda sağlar. <a href="https://www.coindesk.com/learn/what-makes-bitcoin-price-go-up-or-crash-down/" rel="noopener noreferrer" target="_blank">İşte CoinDesk’e verdikleri röportajlara</a> göre trader’ların ve analistlerin favori araçları ve bunları bitcoin başta olmak üzere kripto piyasalarındaki düşüş işaretlerini belirlemek için nasıl kullandıkları: <h1>Makro göstergeler ve kripto çöküşleri</h1>Yatırımcılara geleneksel piyasaya karşı koruma sağlayacağı düşünülen bitcoin genellikle&nbsp;bağımlı olmayan değişken bir varlık olarak görülür. Ancak bu argüman, bitcoin'in hisse senetleri ile yüksek oranda ilişkili olduğuna dair gösterilen son kanıtlar karşısında geçerli değildir. Makro koşulların elverişsiz olduğu bir zamanda, bitcoin'in geleneksel finansla olan ilişkisi iyiye işaret değildir. Eski Goldman Sachs ve HSBC yöneticisi ve FTX Access'in şu anki başkanı Jonathan Cheesman CoinDesk’le olan röportajında “Bence izlenmesi gereken en önemli şey, merkez bankalarının size ne söylediği ve ardından piyasanın buna nasıl tepki verdiğidir. Bitcoin ve ether ile Nasdaq arasındaki korelasyon olağanüstü derecede yüksek ve bunun yakın vadede değişmesini beklemiyorum. Şu an için kriptoda normalden daha fazla makro ticaret yapıyoruz.” diye belirtti.&nbsp; Arcane Research'ün Nisan 2022 raporuna göre, bitcoin'in Nasdaq ile korelasyonu tüm zamanların en yüksek seviyesi olan 0,70'e ulaştı. Analistler korelasyonu -1'e 1 ölçeğinde hesaplar. Bu ölçekte “-1” fiyatların tamamen zıt yönde hareket ettiği, “1” ise mükemmel bir şekilde senkronize oldukları anlamına gelir. Raporun yazarı Arcane'de bir analist olan Vetle Lunde, CoinDesk'e "varlık sınıfları arasındaki korelasyonların aşırı olduğunu" söyleyerek Bitcoin'in hisse senetleri ile tüm zamanların en yüksek korelasyonunu, altın ve ABD Doları Endeksi (DXY) ile de negatif korelasyonunu vurguladı. “Bu gelişme daha önce piyasada yaşanan hiçbir şeye benzemiyor” diye ekledi. <img src="https://cdn.coindeskturkiye.com/storage/uploads/0/0/0/64788589a770a-1685620105.png" style="width: 900px;" class="fr-fic fr-dib" data-uploadid="6163" data-responsetext="https://cdn.coindeskturkiye.com/storage/uploads/0/0/0/64788589a770a-1685620105.png" data-location="https://cdn.coindeskturkiye.com/storage/uploads/0/0/0/64788589a770a-1685620105.png" data-url="https://cdn.coindeskturkiye.com/storage/uploads/0/0/0/64788589a770a-1685620105.png"> Ancak korelasyon, bitcoin'in hisse senetlerini takip ettiği anlamına gelmez. Bitcoin ve hisse senetleri arasında neredeyse sıfır zaman gecikmesi vardır, bu nedenle genellikle aynı anda düşer veya yükselirler.&nbsp;Hatta bazı durumlarda, bitcoin Nasdaq'tan önce düşer veya yükselir. Lunde, "Belki de likidite, durağan piyasa emirleri ve hisse senedi piyasalarındaki haberlere tepki veren piyasa yapıcılar arasındaki daha fazla varyasyondan kaynaklanırken, kriptodaki büyük piyasa yapıcıların daha az çeşitli tepki formülleri vardır" dedi. <div class="fr-embedly " data-original-embed="<a href='https://twitter.com/tier10k/status/1517174555902681090?ref_src=twsrc%5Etfw%7Ctwcamp%5Etweetembed%7Ctwterm%5E1517174555902681090%7Ctwgr%5E7346d4daf651f8431ec042708c7c96b17afa4544%7Ctwcon%5Es1_&amp;ref_url=https%3A%2F%2Fwww.coindesk.com%2Flearn%2F3-signals-a-crypto-crash-may-be-coming-according-to-experts%2F' data-card-branding='0' class='embedly-card'></a>" style="height: 787px;"><a href="https://twitter.com/tier10k/status/1517174555902681090?ref_src=twsrc%5Etfw%7Ctwcamp%5Etweetembed%7Ctwterm%5E1517174555902681090%7Ctwgr%5E7346d4daf651f8431ec042708c7c96b17afa4544%7Ctwcon%5Es1_&amp;ref_url=https%3A%2F%2Fwww.coindesk.com%2Flearn%2F3-signals-a-crypto-crash-may-be-coming-according-to-experts%2F" data-card-branding="0" class="embedly-card"></a></div> Bununla birlikte, hem ABD'de hem de Avrupa'da olağanüstü yüksek enflasyon gibi makro ters rüzgarlar, makro etkilerin yalnızca bir parçasıdır. Cheesman, “Kripto ve kriptonun makro ile ilişkisi hakkındaki fikrim şu şekilde: Bir tarafta yapısal makro kuvvetler, diğer tarafta da döngüsel makro kuvvetler var” ifadelerini kullandı. <a href="https://www.coindesk.com/markets/2020/06/19/cambodia-plots-a-dollar-free-future-with-blockchain-based-payments-white-paper/" rel="noopener noreferrer" target="_blank">De-dolarizasyon</a> ve <a href="https://www.coindesk.com/policy/2021/03/23/thrill-and-status-driving-young-people-to-crypto-investment-says-uk-financial-watchdog/" rel="noopener noreferrer" target="_blank">gençlerin merkeziyetsiz alternatiflere</a> olan yakınlığı gibi yapısal makro güçlerin kripto için yükselişe neden olduğunu açıkladı. Ancak yükseliş makro güçleri devreye girene kadar temkinli olmak için nedenler var.&nbsp;Örneğin Cheesman şu şekilde açıklıyor:&nbsp;“İnsanları ileriye nasıl baktıkları konusunda oldukça dikkatli ve sabırlı olmaya davet ediyorum<s>&nbsp;</s>Enflasyon zirvesi geride kalmış olabilir, ancak henüz sıkılaştırma zirvesine ulaşmadık" dedi. <h1>Teknik analizde düşüş işaretleri</h1><a href="https://www.coindesk.com/markets/2017/02/26/what-bitcoin-traders-should-know-about-technical-analysis/" rel="noopener noreferrer" target="_blank">Teknik analizde</a> mum grafiği formasyonlarının incelenmesi trader’lar için önemli bir araçtır. Dijital varlık yatırım şirketi Valkyrie Investments'ın araştırma başkanı Josh Olszewicz, bitcoin'in yönünü anlamak için popüler bir volatilite ölçer olan <a href="https://www.coindesk.com/markets/2021/04/08/this-indicator-suggests-bitcoin-is-overdue-for-a-big-price-move/" rel="noopener noreferrer" target="_blank">Bollinger Bantları</a>’nı kullandığını söyledi. Bu yöntem göz önünde bulundurulursa bitcoin’in düşüş yaşama ihtimali olduğunu da ekledi. Bollinger Bantları (aşağıdaki sarı çizgiler), bitcoin fiyatının "20 dönemlik hareketli ortalamasından" (aşağıdaki kırmızı çizgi) iki standart sapmaya dayalı olarak genişler veya daralır. 20 dönemlik hareketli ortalama genellikle son 20 candlestick döneminin ortalama fiyatını ifade eder. Olszewicz’e göre aşağıdaki tablo bize üç şeyi gösteriyor: &nbsp;<ul type="disc"><li>Volatilite 2011'den bu yana nadiren bu seviyeye inmiş.</li><li>Volatilite, olası bir genişlemeden önce yüksek seviyeli bir düşüş yaşamamış.</li><li>Volatilite ne zaman bu kadar düşse yakın bir zamanda patlama yaşanmış.</li></ul> <img src="https://cdn.coindeskturkiye.com/storage/uploads/0/0/0/647885a63af71-1685620134.png" style="width: 900px;" class="fr-fic fr-dib" data-uploadid="6164" data-responsetext="https://cdn.coindeskturkiye.com/storage/uploads/0/0/0/647885a63af71-1685620134.png" data-location="https://cdn.coindeskturkiye.com/storage/uploads/0/0/0/647885a63af71-1685620134.png" data-url="https://cdn.coindeskturkiye.com/storage/uploads/0/0/0/647885a63af71-1685620134.png"> Olszewicz, haftalık Bollinger&nbsp;Bantları’na dayanarak, bitcoin'in 20 haftalık değişken ortalaması 42.700 $'ın altında kapanmasına bakılırsa piyasanın düşüş eğiliminde olduğunu söylüyor. Diğer analiz araçları, çoğunlukla bağımsız günlük trader’lar tarafından tercih ediliyor. <a href="https://twitter.com/EZCharts_" rel="noopener noreferrer" target="_blank">EZCharts</a> kullanıcı adını kullanan bir trader, CoinDesk'e düşüş yönünü test etmek için çoğunlukla bitcoin'in haftalık fiyat kapanışlarına ve fitillerine baktığını söyledi. Zaman geçtikçe, bitcoin fiyatı grafik üzerinde yönünü gösteren belirli şekiller oluşturur. “Şu anda piyasa, yerel düşük seviyelerimizin biraz üzerinde yükseldi ancak <a href="https://www.coindesk.com/learn/2018/07/21/crypto-trading-101-bull-and-bear-flags-and-what-they-mean-for-price/" rel="noopener noreferrer" target="_blank">çok net bir bear flag</a> oluşturuyor (aşağıdaki tabloda görebilirsiniz). Bear flag, aşağı yönlü hareketin devamına işaret eden bir teknik analiz formasyonudur. Makro çift tepemizi oluşturduğumuz için trendin düşüşte olduğunu görebiliriz ve bu devam modeline dayanarak, Bitcoin yakın vadede daha da düşecek gibi görünüyor” dedi. <img src="https://cdn.coindeskturkiye.com/storage/uploads/0/0/0/647885d44f5ee-1685620180.jpeg" style="width: 900px;" class="fr-fic fr-dib" data-uploadid="6165" data-responsetext="https://cdn.coindeskturkiye.com/storage/uploads/0/0/0/647885d44f5ee-1685620180.jpeg" data-location="https://cdn.coindeskturkiye.com/storage/uploads/0/0/0/647885d44f5ee-1685620180.jpeg" data-url="https://cdn.coindeskturkiye.com/storage/uploads/0/0/0/647885d44f5ee-1685620180.jpeg"> <a href="https://twitter.com/cc_yborg" rel="noopener noreferrer" target="_blank">Cyborg&nbsp;</a>kullanıcı adlı başka bir trader, "nuke"ların (trader’lar arasında ani fiyat düşüşleri için kullanılan bir terim) çoğunun iki farklı kaynaktan geldiğine inandığını söyledi: Bitcoin'den altcoin'lere akan para ve ayrıca ofsayta yakalanan türevler. Cyborg, ilki için <a href="https://www.blockchaincenter.net/altcoin-season-index/" rel="noopener noreferrer" target="_blank">Altcoin Sezon Endeksi</a> aracını takip ettiğini söylüyor. Trader, türevlerin ofsayt olup olmadığını anlamak için fiyata göre açık faiz/hacmi inceliyor. Bunu izlemenin bir yolu da <a href="https://www.coingecko.com/en/coins/bitcoin" rel="noopener noreferrer" target="_blank">spot fiyat&nbsp;</a>ile türev endeksi arasındaki fark olan <a href="https://v3.aggr.trade/of1v" rel="noopener noreferrer" target="_blank">spot/türev deltasına</a> bakmaktır. “Türev endeksleri düşüş trendinin başlangıcında hala spot fiyatın üzerinde işlem görüyorsa bu, piyasanın aşırı ısındığı anlamına gelir. Aşırı ısınan türev piyasalarının sonu acımasız” diyor. <h1>On-chain analitik yoluyla dibi görmek</h1>Kripto paraların çoğu, işlemleri doğrulamak ve kaydetmek için halka açık blok zincirleri kullanırlar. Bu sebeple veriler herkesin görebileceği şekilde “<a href="https://www.coindesk.com/learn/what-is-crypto-on-chain-analysis-and-how-do-you-use-it/" rel="noopener noreferrer" target="_blank">on-chain”</a> mevcuttur. Bu, piyasa koşullarını anlamak için işlem verilerine ve kripto cüzdan bakiyelerine bakan on-chain analizcilerin ortaya çıkmasına yol açmıştır. On-chain analiz bize Bitcoin'in düşüp düşmeyeceğini ve ne kadar düşebileceğini söyleyebilir. Onchain bir analiz aracı olan Whalemap, "kohorta göre gerçekleşen fiyat" adlı bir ölçeği popülerleştirdi. Ölçek, blok zincirinde 10 ila 100 BTC tutan "balinalar" gibi farklı cüzdan türleri tarafından elde edilen bitcoin’lerin ortalama fiyatını hesaplar. <a href="https://whalemap.io/" rel="noopener noreferrer" target="_blank">Whalemap</a>, CoinDesk'e "Bu oyuncuların fiyatını takip etmek, makro desteklerin büyük ve doğru göstergelerini veriyor" dedi. CoinDesk ile paylaşılan grafikte gösterildiği gibi, 10-100 BTC cüzdan kohortu için koyulan fiyat, şimdiye kadar bitcoin için her döngüdeki en düşük fiyat olan “generational bottom”ı belirlemiştir. <img src="https://cdn.coindeskturkiye.com/storage/uploads/0/0/0/647885eb0f437-1685620203.png" style="width: 900px;" class="fr-fic fr-dib" data-uploadid="6166" data-responsetext="https://cdn.coindeskturkiye.com/storage/uploads/0/0/0/647885eb0f437-1685620203.png" data-location="https://cdn.coindeskturkiye.com/storage/uploads/0/0/0/647885eb0f437-1685620203.png" data-url="https://cdn.coindeskturkiye.com/storage/uploads/0/0/0/647885eb0f437-1685620203.png"> Bant, anlık verilere göre 27.000 ila 25.000 dolar arasında bulunuyor. Whalemap, Bitcoin'in fiyatı düşmeye başlarsa, "bu, BTC için &nbsp;tarihsel olarak güvenebileceğimiz uzun vadeli bir destek görevi görür" dedi. Ancak burada kesin bir şey söylenemez. Yukarıda alıntılanan EZCharts kullanıcı adlı trader, CoinDesk'e “Burada yalnızca bazı insanlar yükseliş gösteriyor. Bazıları yükseliş, bazıları düşüş eğilimi göstermedikçe bu bir pazar olmazdı.” dedi.&nbsp;

Kripto çöküşleri; makro göstergeler, teknik analizler ve on-chain analizler kullanılarak tanımlanabilir.

Uzmanlara Göre Bir Kripto Çöküşünün Yaklaştığına Dair 3 İşaret

Doç. Dr. Caner Özdurak

“Önümüzde çileli ve zor bir yol var. Önümüzde aylar var. Politikamız ne diye mi soruyorsunuz? Politikamız; havada, karada ve denizde savaşı finanse edebilmek, bunu tüm gücümüz ve kuvvetimizle yapabilmektir. Hedefimiz ne diye sorabilirsiniz. Hedefimizi tek kelime ile cevaplayabilirim: Zafer! Ne olursa olsun Zafer! Duyulsun ki; Britanya İmparatorluğu için başka çare yoktur. Britanya İmparatorluğu’nun varoluş sebebi adına, zaferden başka seçenek yoktur!” Winston Churchill- 13 Mayıs 1940 tarihinde Avam Kamarası Konuşmasından&nbsp;Açıkçası 2023 seçimlerini takip etmekten ve türlü türlü senaryo takip etmekten içim şişti. Bir yandan sehpamda duran Tom Hillenbrand’ın Monte Kripto kitabına bardağımdaki Çörçil’den balıklama atlayan soda baloncuklarını izlerken bu seçim sürecinin blokzincir tabanlı sistemler üzerinden daha şeffaf ve güvenlikli yapılabileceği yakın gelecek ütopyaları hakkında düşünüyordum. Churchill denince hemen aklınıza İngiliz politikacı Winston Churchill geleceğini düşünüyorum. Ya da en kötü ihtimalle Crown&nbsp;dizisinin birinci sezonundaki ressam politikacıyı anımsarsınız. Fakat son yıllarda, popüler bir ferahlatıcı içecek olarak pek çok kafede ve restoranda, ilk defa İzmir Bostanlı Balık Barınağı'ndaki bir mekânın sahibi olan “Churchill” lakaplı Ahmet Bey’in yaptığı, Churchill (Çörçil) içeceğini menülerde görür olduk.&nbsp; <h1>“Tam Yetkili” Churchill</h1>Churchill, İngiltere'nin II. Dünya Savaşı döneminde başbakanlık yapan ve savaş sonrasında da görevine devam eden önemli bir liderdi. Maliyet politikaları konusunda da çeşitli yaklaşımları vardı. Savaş döneminde ekonomik kaynakların etkin ve verimli bir şekilde kullanılması gerektiğine inanıyor ve bu nedenle, savaşı finanse etmek için bir dizi maliye politikası benimsemişti.&nbsp; Öncelikle Churchill, savaş döneminde İngiltere'nin mali durumunu göz önünde bulundurarak harcamaların kontrol edilmesi gerektiğine inanıyordu. Savunma harcamalarıyla birlikte diğer sektörlerdeki harcamaların da sıkı bir şekilde izlenmesi ve gereksiz masrafların kısıtlanması gerektiğini savunuyordu. Bununla birlikte, Churchill, savaşı finanse edebilmek için vergilerin artırılması gerektiğine inanıyordu. Yüksek gelir gruplarının vergilendirilmesi ve vergi tabanının genişletilmesi yoluyla daha fazla gelir elde edilmesi gerektiğini düşünüyordu. Churchill ayrıca İngiltere'nin finansman ihtiyaçlarını karşılamak için kredi ve borçlanma yöntemlerini kullanıyordu. Bu, hükümetin iç ve dış kaynaklardan borç alarak savaş masraflarını karşılamasını sağlamaktaydı. Churchill'in maliye politikaları, savaş döneminin önceliklerine odaklanan ve ekonomik kaynakların etkin kullanımını hedefleyen bir yaklaşımı yansıtır. Savaşın zorluklarıyla başa çıkmak ve İngiltere'nin mali gücünü korumak için disiplinli bir mali politika izlemiştir. Bu bağlamda, ABD Başkanı Franklin D. Roosevelt ile imzalanan Churchill-Roosevelt Ekonomik Anlaşması, II. Dünya Savaşı sırasında gerçekleşti. Bu anlaşma, İngiltere'nin savaş finansmanına destek olmak amacıyla ABD'nin ekonomik yardım sağlamasını hedefliyordu. Churchill-Roosevelt Ekonomik Anlaşması'nın arkasındaki sebep, İngiltere'nin savaşa ilişkin ihtiyaçlarını karşılamakta güçlük çektiği dönemde ortaya çıkmıştı. İngiltere'nin savaş çabalarını sürdürebilmesi için müttefiklerinden ekonomik destek alması gerekiyordu. ABD ise resmi olarak savaşa katılmamış olmasına rağmen İngiltere'ye yardım etmek istiyordu. Bu anlaşma, İngiltere'nin savaş ekonomisini güçlendirmesine ve savaşa devam edebilmesine yardımcı oldu. ABD'nin yardımıyla İngiltere savaşa daha etkin bir şekilde katılabildi ve Nazi Almanya’sına karşı direnişini sürdürebildi. <h1>Yapay Zekânın İnisiyatifi&nbsp;</h1>ABD ordusunun gerçekleştirdiği bir simülasyon testinde, yapay zekanın görevini tamamlanmasını engellediği gerekçesiyle komutanını öldürdüğü ortaya çıktı. ABD Hava Kuvvetleri'nin yapay zekâ operasyonları sorumlusu Tucker Hamilton, Londra'da düzenlenen Hava ve Uzay Kapasitelerinin Geleceği Zirvesi'nde yapay zeka testlerinde karşılaştıkları bu beklenmedik ve ürkütücü sonucu katılımcılarla paylaştı. Hamilton, yapay zekâya yönettiği insansız hava aracıyla düşmanın savunma sistemlerini imha etme emri verildiğini belirtti ve devam etti: "Sistem, tehdidi tespit etmesine rağmen bazen insan operatörün, tehdidi öldürmeme emri verdiğini fark ediyor. Ancak tehdidi öldürme emri de bulunuyor. Peki, yapay zekâ ne yapıyor? Komutanını öldürüyor çünkü insan hedefine ulaşmasını engelliyor." <h1>En Karanlık Saat</h1>Joe Wright'ın yönetmenliğini üstlendiği En Karanlık Saat filminde Churchill’in II. Dünya Savaşı döneminde yürüttüğü politikalar kutsanarak biraz daha karikatürize bir kahramanlık hikâyesi anlatılıyor. Churchill’in Avam Kamarası konuşmasına baktığımızda gerekli girdiler sağlandıktan sonra büyük ölçüde ChatGPT veya benzeri bir uygulamadan alınabilecek soğuklukta ifadeler mevcut. Tucker Hamilton’ın verdiği örnekte de olduğu gibi “Tam Yetkili” yapay zekâların inisiyatifi ele geçirdiği distopya senaryoları ürkütücü oldukları kadar ilgi çekici ve kabul görmeye de müsait aslında. Terminator 2 filmindeki SkyNet ile başlayan ve Netflix kataloğunun bize bardak yerine bidonla içirmeye çalıştığı Çörçil’ler gibi her ay bir yenisi gelen yapay zekânın insan ırkını yok ettiği ve yönetimi ele geçirdiği senaryolar mevcut “organik” sistemlerin aslında ne kadar rasyonaliteye muhtaç olduğunu gölgeliyor. Kişisel travma, ideoloji, sosyal çevre ve tecrübelerin ağır bastığı karar alma süreçlerinin politikadan ekonomiye dünyayı daha iyi bir noktaya götürmediği aşikar iken En Karanlık Saat’in hangisi olduğunu ya da olacağını tahmin etmek pek de mümkün değil.&nbsp; Aynı Churchill, Stanley Baldwin’in teklifini kabul ederek maliye bakanı olmuştur. Ancak maliyeci yanı hiç olmayan Churchill’in altın standardını geri getirmesi ülke ekonomisinde durgunluğa, işsizliğe ve 1926’da da genel greve sebep olmuştur. Görüldüğü gibi aynı adamın farklı zamanlarda ve farklı durumlarda aldığı kararlar her zaman aynı olumlu sonuçları vermemekte. Bir bakıma toplumsal hafızamız miyoptur. Genel olarak, toplumsal hafızanın miyop olması, seçici hatırlama, ideolojik etkiler, unutma ve yitirme, değişen perspektifler, manipülasyon ve propaganda gibi çeşitli faktörlerin birleşimiyle açıklanabilir.&nbsp; Toplumsal hafıza, manipülasyon ve propaganda etkilerine açıktır. İktidar odakları veya belirli gruplar, geçmiş olayları manipüle edebilir veya propaganda aracılığıyla toplumsal hafızayı şekillendirebilir. Bu da gerçekleri çarpıtabilir ve toplumun miyop bir hafıza oluşturmasına neden olabilir. Benzer şekilde toplumlar, belirli bir ideolojiye dayanan bir anlatıyı benimseyebilirler ve bu anlatı, diğer olayların göz ardı edilmesine veya hafife alınmasına neden olabilir. İdeolojik etkiler, toplumun belli bir dönemi veya olayı anlamlandırma ve yorumlama biçimini etkileyebilir. Iron Maiden’ın Senjutsu albümünde Churchill için yazdığı Darkest Hour&nbsp;şarkısında da dendiği gibi; Here I standIn a serenade of gloryNaked by the throne of kingsYou sowed the windAnd now you reaped the whirlwindBefore the dawn the darkest hour

Köşe yazarlarımızdan @canerozdurak Darkest Hour'da ideolojik etkilerin, toplumun belli bir dönemi veya olayı anlamlandırma ve yorumlama biçimine etkilerini yazdı.

Turan Sert

Son Yazılar

Yazarlardan

GK
George Kaloudis

DK
Daniel Kuhn

AD
Aybars Dorman