Gökhan Polat

Kripto Sektöründe DORA Etkisi: Türkiye’deki Firmaları Neler Bekliyor?

Misyon Bank ile Varlık Yönetiminde Yeni Bir Dönem Başlıyor

Türkiye'de Yeni Kripto Varlık Düzenlemesi: Artık 3’lü Savunma Hattını Kurmanın Zamanı Geldi

Offchain Veriler Kripto Ekosisteminin Güvenliğini Nasıl Güçlendirir?

Kripto Sektöründe Başarıya Ulaşmak: Dengeli Puan Kartı ile Stratejik Uyum

Bitcoin Yarılanmasının Neden Olabileceği En Kritik Riskler

Köşe yazarlarımızdan Gökhan Polat (@polatgo) kaleme aldı: "Yapay Zekadan #Kripto Sektörüne Kritik Destek: Veri Koruma"

Yapay Zekadan Kripto Sektörüne Kritik Destek: Veri Koruma

Köşe yazarlarımızdan Gökhan Polat (@polatgo) kaleme aldı: "Blok Zinciri Tabanlı 5 Yaklaşım, Dijital Güveni Artırıyor"

Blok Zinciri Tabanlı 5 Yaklaşım, Dijital Güveni Artırıyor

Köşe yazarlarımızdan Gökhan Polat (@polatgo) kaleme aldı: "CMMI: Blok Zinciri Adaptasyonundaki Başarınızı Ölçün!"

CMMI: Blok Zinciri Adaptasyonundaki Başarınızı Ölçün!

Gökhan Polat adlı köşe yazarının tüm yazıları burada! İncelemek için hemen tıklayın!

Gökhan Polat Tüm Haberleri

Can Akdağ

Geçtiğimiz senelerde kripto boğalarında ilgi çeken tokenlerin bir kısmı gaming tokenler olmuştu. Bu tokenler sayesinde özellikle oyunlar henüz piyasaya çıkmadan önce tokenler aracılığıyla projeler açısından bir “ön finansman” imkanı ve “hype” sağlanmaktaydı. Ancak bir önceki yazımızda kullandığımız ifadeyle birçok projede “kripto varlık maskesi kalkınca şov bitti” ve bu tokenler birçok yatırımcı için uzak durulması gereken bir anı olarak kaldı. Aslına bakarsanız, Türkiye’de oyun sektörünün en önde gelen isimlerine göre zaten kripto varlık ve oyunlar birbiriyle bağdaşmayacak dinamiklere sahip.&nbsp; Biz bu yazıda konuya 19.09.2024 tarihli SPK İlke Kararı kapsamında hukuki olarak yaklaşalım. SPK İlke Kararı ile “NFT ve sadece sanal oyunlarda çeşitli unsurlar oluşturmak ya da temin etmek amacıyla kullanılan kripto varlıklar” listeleme esasları dışında bırakılmıştır. Öncelikle sadece oyunlarda kullanılmak üzere kullanılan tokenlerin ayrı bir sınıfa tabi kılınması ve sıradan bir “security token” olarak değerlendirilmemesi olumludur. Ancak gaming tokenlerin “düzenleme dışı” bir alan olarak bırakılması mümkün değildir ve uluslararası düzenlemelerden ayrışmak demektir. Bu tokenlerin kara para aklama amacıyla rahatlıkla kullanılmaya elverişli olması kamusal anlamda en ciddi risktir. Ancak bireysel anlamda da riskler mevcuttur. “Kripto maskesi kaldırıldığında” tüketici niteliğindeki kullanıcılar açısından oyun için satın almalarda kullanılan bir değeri ifade eden bu tokenlerin hem ödeme mevzuatı açısından hem de tüketici mevzuatı açısından düzenlenmesi gerekmektedir. Gaming tokenler ve bundan daha geniş anlamıyla oyun içi satın almalarda kullanılan “sanal paralar” birçok ülkede mevzuat çalışmalarına konu olmaktadır. &nbsp; Toparlarsak gaming tokenlerde şuan için “kripto maskesinin arkası” yeterince düzenlenmemiştir. Bu sebeple Türkiye bakımından oyun stüdyoları bir nebze daha rahattır. Ancak yabancı mevzuat çalışmalarının hem uluslararası kullanıcı kitlesine ulaşan oyunlar bakımından uygulama alanı bulabileceğini hem de Türkiye’de ilerleyen dönemde yapılacak çalışmaları etkileyebileceğini unutmamak gerekir. Diğer yandan gaming tokenlerde “kripto maskesinin” SPK İlke Kararı’na konu olduğu görülmektedir. Bu maske şimdilik gaming tokenlere “menkul kıymetten” farklı bir nitelik kazandırmaktadır. Bu tokenleri listeleyecek platformların ise bu varlıkları işbu SPK İlke Kararının yayımını takiben işleme konu etmeleri halinde buna ilişkin bildirimde bulunmaları gerekmektedir. Ayrıca platformlar tarafından söz konusu varlıkların; <ul type="disc"><li>Kanun kapsamında listelenen varlıklar dışında ayrı bir pazarda işleme konu edilmesi, </li><li>“Bu pazarda işlem gören varlıklar 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu’nun listelenme esasları dışında olup Sermaye Piyasası Kurulu’nun gözetim ve denetimine tabi değildir.” metniyle birlikte, müşteri emirlerinin alındığı ortamlarda (internet sitesi, mobil uygulama vb.) bilgilendirme yapılması, </li><li>Bu bilgilendirme mesajının yatırımcı tarafından okunduğunun ve anlaşıldığının teyit edilmesi sonrasında emrin alınması gerekmektedir.</li></ul>

SPK İlke Kararı ve Gaming Tokenler

Semih Sercan Erkul

Son günlerde, Ethereum üzerine kurulu ölçeklendirme çözümleri olan layer-2 blokzincirlerinde dikkat çeken gelişmeler yaşanıyor. Bu gelişmelere dair yazarken önceliğimi Starknet’e vermek istedim. Neden mi? Starknet 20 Şubat’ta token’ını piyasaya sürerken kullanıcı kitlesinden ciddi tepki topladı. Kullanıcılar, yapılan token dağıtımını (airdrop) adil bulmadı ve tepkilerini dile getirdi. Sosyal medyada hatırı sayılır bir anti kadrosu ve hemen hemen her gönderinin altında Starknet’i kötüleyen bir hareket oluştu. Tokenomisi, geliştirici ekibi, kullanıcılarına karşı kullandıkları üslup ve zincir üzerindeki uygulamalara kadar çeşitli alanlardan eleştiri bombardımanı içerisinde kalan Starknet hem token fiyatında hem kullanıcı aktivitelerinde dolayısıyla da ağ gelirlerinde düşüş kaydeden bir grafik çizdi. Bu düşüş hareketinde topluluktan aldığı tepkinin mutlaka etkisi olmuştur ancak bunun piyasanın genel hareketiyle de paralellik gösterdiğini söyleyelim.&nbsp;Gerek airdrop kovalayan nam-ı diğer farmer (toplayıcı) kitlenin token ödüllerini satıp ağı kullanmayı bırakması; gerekse Ethereum önde olmak üzere altcoin piyasalarındaki hacim ve piyasa değeri düşüşü Starknet’in mevcut grafiğini kaçınılmaz kılıyor. Belki bu kadar tepki olmasaydı daha sığ bir düşüş hareketi olabilirdi ama engellenemezdi. Bu yazı ile birlikte; ekibin özür dilediği ve artık üzerinden aylar geçen bu token dağıtımına kırgınlığı bir kenara bırakıp son dönemde yaşanan teknik gelişmeler doğrultusunda konuya rasyonel bir yaklaşım gösterelim. “Bolt” adı verilen son güncellemeyle başlayalım.&nbsp;Bu güncellemede gelen “paralel yürütme” özelliği sayesinde; Starknet artık birden fazla işlemi aynı anda işleyebiliyor. Starknet’in CEO’su bunu, tek kasalı küçük bir marketin, çok sayıda kasa barındıran büyük bir markete dönüşmesine benzetmiş. Starknet’in daha hızlı bir ağ olma yolunda attığı önemli bir adım. Buna ek olarak, Starknet üzerindeki işlem onay sürelerini oldukça düşüren ve işlemlerin kullandığı blok alanını optimize ederek son kullanıcının yani bizlerin ödeyeceği işlem ücretlerini düşüren bir özellik daha canlıya alındı.&nbsp; Şu anda Starknet’in işlem kapasitesi 400 TPS (saniye başına düşen işlem sayısı) seviyesine ulaşmış durumda, yakında yapılacak yazılım dili optimizasyonu (Native Cairo) ile verimliliğin 4-5 kat artması bekleniyor. Optimism ve Arbitrum gibi rakiplerin teorik işlem limitleri daha yüksek, ancak bu ağlarda işlemlerin mahsuplaşması bir haftayı buluyor. Bu yüzden elma-elma kıyaslaması için sıfır bilgi kanıtı yani ZK teknolojisi ile çalışan layer-2’lere bakmak daha doğru olacak. Burada Zksync, Scroll ve Linea gibi önemli rakipler var, ancak savaş günü geldiğinde TPS’lerin teorik değerlerinin pek bir önemi kalmayacak. Hangisi, çok sayıda işlemi bekletmeden ve maliyet artırmadan işleyebilirse, o ağ öne çıkacak. L2 Beat verilerine göre, şimdiye kadar en yüksek işlem talebini karşılayan ağ, bir gün içerisinde ortalama 62 TPS ile çalışan ZkSync; onu 59 TPS ile Arbitrum izliyor. Bu iki zincirin rekoru da geçen seneden bir güne ait. Son dönemde fazlasıyla aktif görünen Base ağı ise yakın zamanda buradaki rekorun yeni sahibi olacak gibi duruyor. Starknet’e gelirsek; bugüne kadar yaşanan maksimum TPS, airdrop dağıtımının olduğu 20 Şubat gününde ortalama 12 TPS olarak görünüyor. Starknet’in yıl başında saniyede sadece 10-15 işlem yapabildiğini unutmamak gerek, yani o dönem için karşılayabileceği maksimum kapasitede çalışmış. Buradan yola çıkarak; 400’e varan TPS seviyelerinin Starknet tarafında kayda değer bir geliştirme olduğu daha net anlaşılıyor. (Bir ek bilgi; Starknet tarafından paylaşılan&nbsp;<a href="https://dune.com/blockchains/starknet" rel="noopener noreferrer" target="_blank">verilere</a>&nbsp;göre; sıfır bilgi kanıtı layer-2’ler içerisinde son 30 günlük medyan ücretlerin en ucuz olduğu ağ Starknet.) <h1>Peki bu zincirler neden işlem kapasitelerini artırmayı bu kadar önemsiyor?&nbsp;</h1>Çünkü gelecekte uygulamaların çoğu blokzincirler üzerinde çalışacak. Finans, sosyal medya ve oyun gibi büyük kitlelere hitap eden alanlarda en iyi blokzincir hizmetini sunmayı hedefliyorlar. &nbsp;Bu alanlar hem çok sayıda kullanıcıyı hem de çok sayıda işlemi bir arada barındıran alanlar olduğu için bu alanda lider olanın en büyük değer potansiyeline sahip olacağını biliyorlar. Bu sebeple de blokzincirler değil saniyede binler, on binler; yüz bin hatta milyon işlem yapılabilecek altyapı hizmetini verebilmek için hazırlanıyorlar. Burada da bir parantez açıp aslen bu tür merkeziyetsizliği hedefleyen blokzincirlerde bu işlem kapasitesine ulaşmak olduğunu ekleyeyim. Merkezi yapılar veya blokzincir projelerinde bu kapasiteye güçlü bilgisayarlar satın alarak ulaşmak mümkün, ancak merkeziyetsiz projelerde bu çok daha zorlu. Hazır merkeziyetsizlik demişken, Starknet’in yakın zamanda bu konuda önemli adımlardan birisini attığını da söyleyelim.Starknet yönetişim merkezi aktif hale getirildi, bu sayede ağla ilgili önemli kararlara artık STRK token sahipleri karar verecek. İlk oylama, STRK token stake edenlere verilecek ödülleri belirlemek amacıyla yapıldı. Beni daha çok heyecanlandıran nokta ise; Bitcoin ve Cosmos ağına yönelik başlattıkları çalışmalar, Starkware, Ethereum için geliştirdiği ölçeklendirme çözümüne benzer şekilde, Bitcoin için de bir layer-2 çözümü üzerinde çalışıyor. Bitcoin, Ethereum’a göre yaklaşık dört kat daha yüksek bir piyasa değerine sahip. Geliştirme alanında rekabetin daha zor olması sebebiyle de rekabetin görece daha az olduğu bir alan. Bu sebeple Starkware’in burada atacağı hızlı ve sağlam adımlar Starknet üzerine ciddi değer yaratacaktır. (Starkware’in bu çalışmalarını şimdilik Bitcoin’in test ağı üzerinde gerçekleştiriyor. Bu çalışmaların gerçek hayata geçebilmesi için; Bitcoin üzerinde OP_CAT adı verilen bir güncellemenin topluluk tarafından kabul görmesi gerekecek.) Bu gelişmeler sonuç verirse; Bitcoin blokzinciri üzerinde yapılanlar da mevcut token sahiplerini destekler nitelikte olacak. Starknet bu konuda net bir açıklama yaparak hem Bitcoin hem de Ethereum’u ölçekleme yolunda atılan adımların sonunda oluşacak ekosistemin güvenliğinin de, yönetişiminin de STRK token ile yapılacağını <a href="https://x.com/Starknet/status/1799001829809991748">duyurdu</a>.Bir diğer tarafta Starknet, Cosmos ekosisteminde bağımsız blokzincirlerin hızlı haberleşmesini sağlayan IBC altyapısına uyumlu hale gelmeye çalışıyor. (Cosmos ekosisteminden bildiğimiz Keplr cüzdanı, pek çok blokzinciri tek bir yerde sunma hedefiyle EVM desteğini hayata geçirmişti. 6 Eylül’de yaptıkları duyuru ile Starknet zincirini de dahil edeceklerinin sinyalini verdiler.)&nbsp;Bu gelişmelere bakıldığında, Starkware’in hem Ethereum ve Bitcoin gibi büyük zincirlerde değer üretmeyi hem de diğer zincirlerle hızlı ve güvenli bir şekilde entegre olmayı hedeflediğini görüyorum. Gelecek heyecan verici görünüyor ve Starkware ekibi bu yolda oldukça iddialı.

Starknet'e Küsmeyin

Bitcoin ve ether haftayı %3’ün üzerinde bir artışla kapatırken, altcoinlerde çift haneli yükselişler dikkat çekti. Köpek temalıların başını çektiği memecoin’ler tarafında %20’nin üzerinde değer artışı görenler oldu. Bu haftanın olumlu geçmesinde etkili olan birkaç faktör var. Bunların başında; <ul><li>kurumsal yatırımcıların hafta boyunca kripto paralara yatırımlarını sürdürmesi, </li><li>ABD'den gelen beklentilerin altındaki Kişisel Tüketim Harcamaları (PCE) verisi, </li><li>ABD başkan adayı Harris’in dijital varlıklar ve blok zincire dair olumlu açıklamaları geldi.</li></ul> Perşembe günü spot bitcoin ETF’lerine 365 milyon dolarlık girişle temmuz ayından bu yana en yüksek yatırım kaydedildi. Cuma günü açıklanan PCE verisinin ardından yatırımcı iştahı daha da arttı ve 494 milyon dolar ile daha yüksek değerde bir para girişi gerçekleşti. Haftanın bütününde gelen 1,1 milyar dolar üzerindeki yatırım değer artışının en büyük destekçilerinden biri oldu. Kişisel Tüketim Harcamaları (PCE), FED’in enflasyonu izlerken dikkate aldığı önemli göstergelerden biri. Beklentilerin aksine, PCE aylık bazda %0,2 yerine %0,1 arttı, bu da FED’in enflasyonla mücadelesinde başarılı olduğunu gösteriyor. Bu durum, kasım ayında yapılacak toplantıda 25 yerine 50 baz puanlık bir faiz indirimi beklentisini güçlendiriyor. Faiz indirimi beklentilerinin artması genellikle piyasaları olumlu etkilediği için; bir yansımasını da PCE verisinin açıklanmasının ardından Bitcoin’in 66 bin doların üzerine çıkmasıyla gördük. Bu hafta gelecek önemli veriler arasında; euro bölgesinden gelecek TÜFE verisi ve ABD tarafında tarım dışı istihdam ile işsizlik verileri bulunuyor. Hafta başında yapay zekâ ve dijital varlıklar alanındaki inovatif çalışmaları destekleyeceğini açıklayan Kamala Harris, hafta ortasında bu söylemlerini daha da detaylandırarak güçlendirdi. Çarşamba günü yaptığı bir konuşmada yine yapay zekâ, kuantum hesaplama, blok zinciri ve gelişen teknolojiler alanında ABD’nin baskın kalacağını taahhüt etti. Dijital varlıklar ve blok zinciri kavramlarını konuşma metinlerinde açıkça kullanmasını sektörel açıdan olumlu bulsam da kriptonun belalısı SEC Başkanı Gary Gensler ve kripto paralara yönelik politikası hakkında hala bir netlik sunmadığı görüşündeyim. Politikacılar ve kripto demişken, ABD’de politikacıların kripto paralara bakışını objektif şekilde inceleyebileceğiniz bir web sitesi var. Coinbase borsasının kripto para endüstrisine destek olmak amacıyla başlattığı bir çalışma olan <a href="https://www.standwithcrypto.org/" rel="noopener noreferrer" target="_blank">StandWithCrypto</a>, ABD’deki politikacıların kripto paralara dair görüşlerini hızlı ve kolay bir şekilde görebileceğiniz bir hizmet sunuyor. Söylemlerin yanı sıra, politikacıların kripto dostu veya kripto karşıtı duruşları da puanlanan bu sitede; Kamala Harris son söylemleri ile pozitif dursa da dost veya karşıt değerlendirmesine tabi olabilmesi için daha açık konuşması bekleniyor.

Kurumsal Yatırımlar ve PCE Verisi Kripto Piyasalarını Ateşledi

Berkay Aybey

ABD’nin girişimci yapısı, kriptopara entegrasyonunu sürekli ileri taşırken, SEC’in regülatör olarak buna ayak uyduramadığını uzun bir süredir takip ediyoruz. Ancak özel sektör talebi, lobi baskısıyla da birleşince SEC’in de yapacak pek birşeyi kalmıyor. Bunun en güzel örneğini Bitcoin ETF konusunda görmüştük, şimdi de bankaların kriptopara saklamasını üstü kapalı engelleyen SAB-121 düzenlemesinde görmeye başladık. Bu yasa nedeniyle özellikle Bitcoin ve Ether ETF ürünlerdeki saklama görevini neredeyse tamamen Coinbase domine etti. Bankaların dışarıda kalması, doğal olarak ciddi bir gelir potansiyelini kaçırmalarına neden oldu. Bu nedenle SAB-121’in kaldırılması için oylama yapılsa da doğrudan Biden’ın vetosu ile bu engellendi. Yakın zamanda kriptoparaların bankacılık krizinde de rol oynaması, vetonun ana nedeniydi. Buna rağmen, SEC’in bazı şirketlere istisna yaparak SAB-121 imtiyazı tanımaya başladığını gördük. SEC’in bu alandaki yumuşaması, biraz skandal da yaratmadı değil. Çünkü böyle bir uygulama, düzenlemelerin her şirkete eşit uygulanmadığına yönelik sektörde ve kongrede rahatsızlığa sebep oldu. SEC de bu alanda belirli kriterler belirlediğini ve kriterler karşılanırsa herkese imtiyaz verebileceklerini söylüyor. Kriterler arasında, saklama hizmetinin sadece kurumsallara verilmesi, banka iflas etse bile kriptoparaların müşterilere teslim edilme garantisi sunulması, broker’ların hiçbir şekilde kriptoparalarla etkileşime geçmemesi, kriptopara kontrolünün tamamen müşterilerde bulunması gibi teknik gereklilikler mevcut.&nbsp; Şu ana kadar 3 bankaya imtiyaz uygulandığını öğrendik. Bunlardan bir tanesinin BNY Melon olduğu ortaya çıktı. BNY Melon ABD’nin en eski bankalarından ve zaten kriptopara saklama konusunda çok önceden bir girişimi olmuştu. Kriterlere kolayca uyum sağlaması o yüzden sürpriz değil. SEC’in her şirkete tabiri caizse enseye göre düzenleme getiremeyeceği düşünülürse, yakın zamanda aynı Bitcoin ETF gibi SAB-121 engelinin de kalkması gayet yüksek bir ihtimal. Regülatör, işleri ne kadar ağırdan ve sağlam almak istese de piyasa dinamikleri söz konusu olduğunda mecburen hızlanmak zorunda kalıyor.&nbsp; Yine geçen haftadan konuyla ilgili farklı örnekler vermek gerekirse, İngiltere merkezli fintech devi Revolut’un stabilpara çıkartmayı planladığını öğrendik. Muhtemelen Paypal’ın PYUSD ürünü gibi birşey göreceğiz. Almanya’nın en büyük bankalarından Commerzbank ve DZ Bank, kriptopara alım-satım hizmeti sunmaya başlayacaklar. <h1>Satoshi Yaşıyor mu?&nbsp;</h1>Geçen hafta, 2009’dan kalma cüzdanlardan yapılan Bitcoin transferleri, Satoshi’nin yaşayıp yaşamadığıyla ilgili tartışmalara neden oldu. O dönemde Bitcoin’i bilen ve kullanan kişi sayısı belki de Satoshi dışında birkaç kişiyle sınırlı olduğu için bu ihtimal oldukça mantıklı. Ancak böyle bir yargıda bulunmak için halen erken. Cüzdan bilgileri bir şekilde başkasının eline geçmiş olabileceği gibi ismini duymadığımız başka bir kişinin cüzdanını konuşuyor da olabiliriz. Bitcoin’in yıllardır her polemikten ve krizden sağ çıkmasının sebebi sadece teknik özelliklerinden kaynaklanmıyor. Böyle bir teknolojinin global bir aidiyet duygusu yaratması için Satoshi’nin anonim kalmaya devam etmesi gerekiyor. Aksi durumda, Satoshi’nin söyledikleri, kişisel hayatı, görüşleri ve tercihleri doğrudan Bitcoin’in markasını etkileyeceği için Bitcoin üzerindeki algının bozulmasını kolaylıkla sağlayabilir. O yüzden Satoshi’nin kim olduğunu herkes gibi ben de merak etsem de anonim kalmaya devam etmesini umuyorum. <h1>Seeker&nbsp;</h1>Solana, yeni telefonu Seeker’ı tanıttı. Gelişmiş kamera, batarya gibi özellikleri bir kenara bırakırsak her telefonun içerisindeki kriptopara cüzdanda bir soulbound token bulunacak. Bu sayede hem telefon sahiplerine gönderilecek ödüller direkt bu tokenlar sayesinde oluşturulan kimliklendirmeyle yapılacak hem de platformlar telefon sahipleriyle etkileşime geçerken hata yapma ihtimalleri minimize edilecek. Teknoloji şirketleri arasında Apple’ın App Store ile yaptığını yapmak yıllardır ortak bir hedef halini aldı. Zuckerberg’in benzer bir altyapıyı VR gözlüklerde kurmak istediğini doğrudan onun yazışmalarından görmüştük. Solana bu anlamda oldukça önemli bir yol kat etti. Telefondaki kriptopara uygulamalarına özel yapılan uygulama mağazası, tamamen ücretsiz. Herkesin kabul ettiği üzere, uygulamalarla iletişime geçmek ve tüm gün bu iletişimi kesintisiz sürdürmek ancak mobil altyapı sayesinde mümkün oluyor. Dolayısıyla kripto odaklı uygulama marketini, Solana üzerindeki uygulamaların kullanılması ve günlük hayatın bir parçası olması konusunda ciddi bir geliştirme olarak görmek lazım. Kriptoparaların entegrasyonunun sadece kahve alırken kriptoyla ödeme yapmaktan öteye götürmek için bu tarz girişimler oldukça değerli.&nbsp; Solana’nın kriptoya özel bir App Store yaratma konusunda başarılı olması, dışarıdan talepleri de arttıracaktır. Telefonun ileride cross-chain bir yapıya kavuştuğunu görebiliriz. Böylelikle rakip telefon girişimlerine gerek bırakmayarak rekabette avantaj elde etmesi mümkün olacaktır. Bu tür bir altyapıda, örneğin diğer ağlardaki uygulamalardan aynı Apple gibi %30 komisyon alınıp, Solana uygulamalarından %0 komisyon alınabilir. Elde edilen gelir de Solana uygulamalarına teşvik olarak verilirse ciddi bir ivmenin yakalanması mümkün.&nbsp; <h1>Dönüşümler, Entegrasyonlar</h1>Yeniden yapılanma veya isim değişikliği gibi projelere yeni enerji ve hareket getirecek gelişmeler, boğa piyasası öncesinde daha sık görülmeye başlandı. Bunların en büyük örneği MakerDAO’nun Sky markasına dönüşümü resmen başladı. Şimdi de Sky’ın Solana ağına genişlemesi konuşuluyor. Optimism’in 3 aşamada projenin kontrolünü tamamen DAO’ya devretmesi konusunda da bir öneri sunuldu. Buna göre ilk aşamada mevcut kaynakların kontrolü DAO’ya devredilecek, 2025’in birinci çeyreğinde, diğer ağlardaki kaynaklar da DAO’ya devredilecek. Nihayetinde 2025 üçüncü çeyreğinde tüm platformun kontrolü DAO’ya devredilecek. Entegrasyon konusunda ise Telegram-Curve işbirliği dikkat çekiyor. Telegram’ın stabilpara takası konusunda Curve altyapısından faydalanarak fiyat oynaklıklarını azaltmayı ve kullanıcı dostu bir deneyim kazandırmak istendiği söyleniyor. Bu anlaşmayla beraber Curve CEO Egorov da Telegram’a danışman olarak dahil oldu. Son olarak, kısa bir süre önce ünlülerin arka arkaya çıkarttıkları memecoin’ler arasında en popülerlerden olan MOTHER, bir casino tokeni oluyor. Iggy Azalea’nın arkasına olduğu tokene işlev kazandırılması açısından bir casino altyapısı kurulup buna entegre edilmesi hedefleniyor.

Haftaya Bakış: Piyasa Dinamikleri Regülatörü Zorluyor

Erdem Mümtaz Hacıpaşaoğlu

Sermaye Piyasası Kurulu’nun (SPK) 19 Eylül 2024 tarihinde yayımladığı ilke kararı, kripto varlık ekosisteminde ciddi değişiklikler getirdi. Türkiye’deki kripto varlık hizmet sağlayıcıları ve kullanıcıları için köklü etkiler yaratacak bu kararlar, sektörde yeni bir dönemin başlangıcı olarak değerlendiriliyor. <h2>Platformlar ve Müşteri Varlıklarının Ayrışması</h2>&nbsp;Platformların müşteri varlıklarını (para, kripto varlık vb.) platformun kendi varlıklarından ayırmaları zorunluydu.&nbsp; Bu düzenlemeyle birlikte müşteri varlıklarının platform varlıklarından ayrı banka hesaplarında tutulmasını ve bu hesapların sadece müşteriye ait olmasını şart koşuyor. Platformların elden nakit alması veya vermesi de yasaklandı. Tüm transferlerin yalnızca banka veya yetkili kuruluşlar aracılığıyla yapılması gerekiyor. <h2>Platformların Çoklu İş Yapması Yasaklandı</h2>&nbsp;Bazı platformlar, kriptovarlık borsası fonksiyonunun yanında diğer alım-satım özelliklerini de aynı platform üzerinden sunuyordu.&nbsp; SPK süreç içerisinde bu faaliyetin uygun olmadığını ikili görüşmelerde platform yetkililerine iletiyordu. Bazı platformların uygulamalarını ayırdığına da şahit olmuştuk. Yeni ilke kararıyla birlikte bu da bir standarda kavuştu. <h2>NFT ve Utility Token Düzenlemesi</h2>&nbsp;SPK, NFT’leri (Nitelikli Fikri Tapu) ve oyunlar için üretilen “utility token”ları Kanun kapsamı dışında bıraktı.&nbsp; Bu adım, dünya genelindeki düzenlemelerle paralel bir gelişme olarak değerlendiriliyor. Platformlar, NFT veya utility token satışı yaptıklarında bu durumu SPK’ya bildirmek zorunda. Ayrıca, bu varlıkların menkul kıymet olarak değerlendirilmediğini belirten bir uyarının platformlarda yer alması gerekiyor. <h2>P2P Pazar Yerlerinin Kapatılması</h2>&nbsp;En dikkat çekici düzenlemelerden biri, peer-to-peer (P2P) pazar yerlerinin 8 Kasım 2024'e kadar kapatılması zorunluluğu oldu. Bu yerlerde yapılan işlemler, izinsiz kripto varlık hizmet sağlayıcılığı olarak değerlendiriliyor. Platformlar, bu tarihe kadar faaliyetlerini durdurmazsa ciddi yaptırımlarla karşılaşabilecekler. <h2>Kripto Döviz Büroları Kapatılıyor</h2>&nbsp;Önceki Coindesk yazımda da eleştirmiştim, ATM’ler kapatıldı ama asıl işlem hacmi kripto döviz bürolarındaydı. Artık on ramp ve off ramp işlemlerinin fiziksel ortamda yapıldığı kripto döviz büroları da yasaklandı.&nbsp; <h2>Kaldıraçlı İşlem Yasağı</h2>&nbsp;Bir diğer önemli düzenleme ise kaldıraçlı işlemler ve ödünç kripto varlık verme işlemlerinin yasaklanması. Platformlar artık müşterilerinin hesaplarında bulunmayan kripto varlıklarla işlem yapamayacak. Bu, platformların kredi vermesi veya ödünç varlık işlemi yapmasını da engelliyor. Mevcut açık pozisyonların kapatılması için platformlara bir geçiş süreci tanındı. <h2>Platformların Tanıtım ve Reklamları</h2>&nbsp;Platformlar, müşterilere mutlak getiri veya zarar garantisi veren yanıltıcı reklamlar yapamayacak.&nbsp; Promosyon kampanyaları ve müşteri kazanma faaliyetleri de büyük ölçüde sınırlandırıldı. Bu tür promosyonların 4 Ekim 2024'e kadar sonlandırılması gerekiyor. Affiliate marketingi şimdilik bitiren bu düzenleme piyasada büyük tepkiye yol açtı.&nbsp; Finfluencerların önemli gelir kalemlerinden birisi olan bu modelin ortadan kaldırılması eleştirildi. <h2>Gerçek Dünya Varlıklarının Tokenizasyonu</h2>&nbsp;İlke kararı ile gerçek dünya varlıklarının kripto varlıklaştırılması (tokenizasyonu) konusuna da sarı ışık yakıldı.&nbsp; Ancak, kripto varlıklaştırılan varlıkların alım satımı, gerekli altyapılar ve rezerv kanıt mekanizmaları oluşturulmadan gerçekleştirilemeyecek. Bununla birlike SPK’nın faaliyet alanında bulunmayan konulara ilişkin yapılan tokenizasyonlarında ilgili mevzuatlara uyumlu olması gerekecek. Bu yüzden süreç çok daha karmaşık bir hal alacak. Bu düzenlemeler, Türkiye’deki kripto varlık ekosisteminde güvenliği artırmayı ve piyasa düzenini sağlamayı hedefliyor. Ancak sektördeki bazı belirsizliklerin çözülmesi ve özellikle P2P işlemleri ile kaldıraçlı işlemlerin yasaklanmasının etkileri zamanla daha net anlaşılacak. Platformlar ve kullanıcılar için kritik bir dönem başlıyor; yeni düzenlemelere uyum sağlanması, uzun vadede sektörün geleceğini şekillendirecek.

SPK İlke Kararları Kripto Ekosistemini Şekillendiriyor

Ali İhsan Altıparmakoğlu

Dün "Vitalik: Ethereum’un Hikayesi" filmini izledim ve Ethereum’un arkasındaki derin felsefeyi bir kez daha düşündüm.&nbsp; Vitalik Buterin’in önderliğinde hayata geçen Ethereum, yalnızca basit bir uygulama ve kripto para birimi değil, temelde blokzincir teknolojisinin özüne odaklanarak merkeziyetsizlik, bireylerin özgürlükleri ve topluluklar için yeni bir alan yarattı. Peki, Ethereum şu ana bu kadar başarılı olmayı nasıl başardı? İşte belgeselden çıkardığım ve derlediğim 3 sonuç: <h1>1. Hayal Etmek: İlk Kıvılcım ve İnsanlık İçin Küçük Bir Adım</h1>Ethereum’a atılan ilk adım İnsanlık için küçük bir adım olabilir fakat blokzincir teknolojisi için büyük bir adımdı.&nbsp; Vitalik, Bitcoin ve felsefesiyle ilk kez karşılaştığında ve günlük hayattaki deneyimleri ile üzerine kafa yormaya başladığında içinde bir kıvılcım parlamaya başlamıştı. Vitalik Buterin, merkezi otoritelerin kontrolü altında olmayan bir sistem hayal etti ve bu ilk adımı bir whitepaper yazarak attı. Hayali: Eşler arası ve aracısız bir iletişim ve etkileşim için üzerinde uygulamaların geliştirilebileceği merkeziyetsiz bir altyapı ortaya çıkarmaktı ve Ethereum böyle filizlendi.&nbsp; Ethereum, blokzincir teknolojisinin en önemli unsurlarından biri olan merkeziyetsizliği ön plana çıkararak bireylerin özgürlüklerini artırmayı hedefliyor. Üstelik, topluluk odaklı bir yapı oluşturması, kullanıcıların katılımını artırarak daha demokratik bir ekosistem yaratıyor. <h1>2. Tek Değil Çok Olmak: Geliştiriciler İçin Bir Ekosistem</h1>Vitalik, Ethereum’u yalnızca bir ürün olarak görmek yerine, ekip biçilebilecek verimli bir bahçe gibi tanımlıyor.&nbsp; Ethereum, geliştiricilere akıllı sözleşmeler aracılığıyla uygulama geliştirme alt yapısı sunarak, çeşitli projelerin doğmasına olanak tanıyor. Bu da blokzinciri ekosisteminin hızla genişlemesini ve büyümesini sağlıyor. Ekosisteme katkıda bulunanlar, kullanıcılar arasındaki iletişimi ve etkileşimi kolaylaştırmaya yönelik birçok yeni uygulama projelendiriyor ve böylece eşler arasındaki işlemler daha güvenli, basit ve hızlı hale geliyor. Özünde Ethereum tek olmaktan değil, çok ve çeşitli olmaktan besleniyor. <h1>3. Kutup Yıldızı: Amaç, Yenilik ve Vizyonun Önemi</h1>Ethereum’un başarısında ilk çıkış amacına bağlılık, yenilikler ve Vitalik Buterin’in güçlü vizyonu önemli bir yer tutuyor. Vitalik, Ethereum’u yaratma amacını asla unutmuyor ve bu hedefi her zaman önünde bir kutup yıldızı gibi tutuyor. Bunu da belgesel de sık sık vurguladığını görüyoruz. Ethereum 2.0’a geçiş, daha çevre dostu ve hızlı bir işlem onaylama süreci sunarak bu vizyonu hayata geçiriyor. Kullanıcı deneyimini geliştiren bu güncellemeler, öte yandan da ağın geniş bir kitleye hitap etmesini sağlıyor. Vitalik’in bu net yönlendirmesi, Ethereum’un sadece bir teknik platform olmanın ötesine geçmesine yardımcı oluyor ve aynı zamanda topluluk ve geliştiricilerin sürekli olarak yenilikçi çözümler üretmelerine zemin hazırlıyor.&nbsp; Böylece Ethereum, hem mevcut kullanıcıların hem de yeni katılımcıların ihtiyaçlarını karşılayarak kripto ekosisteminde kalıcı bir yer edinmeye devam ediyor. Ethereum, merkeziyetsizlik ve bireylerin özgürlüklerine odaklanması, verimli bir ekosistem altyapısı kurması ve varoluş amacını hep ön planda tutması gibi birçok faktör sayesinde başarılı bir platform haline geldi. Vitalik Buterin’in vizyonu, onu sıradan bir uygulama değil, geleceğin dijital altyapısı ve ekonomisinin temellerini atan bir teknoloji yapıyor. Ethereum’un hikayesi, inovasyonun ve toplulukların gücünü sergileyen bir örnek olarak karşımızda duruyor. Siz değerli okuyucuların da fırsat bulduğunuz ilk anda ilham verici bu filmi izlemeniz önemle tavsiyemdir.

“Vitalik: Ethereum’un Hikayesi” Filmi ve Başarının 3 Anahtarı

Covid döneminin ekonomiye etkilerini hafifletmek amacıyla Mart 2020'de yapılan faiz indiriminin ardından dört yıl sonra ABD Merkez Bankası ilk kez faiz indirimine gitti ve&nbsp;50 baz puanlık bir indirim duyurdu. Yıl bitmeden bir 50 baz puanlık ve 2025 yılında 100 baz puanlık ek bir faiz indirimi daha bekleniyor. Duyurunun ardından bitcoin fiyatı %5'in üzerinde artış gösterirken altcoinler de hareketlendi. Kripto para yatırımcılarının heyecanla beklediği alt sezonunun gelip gelmeyeceğini söylemek için henüz çok erken ancak birlikte göreceğiz. Bunu gösteren metriklerden biri; bitcoin piyasa değerinin tüm kripto paraların piyasa değerine oranı yani dominans değeri şu an %57,75 civarında. Altcoinlerin Bitcoin’e kıyasla daha fazla değer kazanmasıyla, bitcoin dominansı düşerek alt sezonunun habercisi olacaktır. Ether'in rekor değerine ulaştığı zamanlarda bu değerin %40’lara kadar düştüğünü de hatırlatayım. Hafta içerisinde dikkatimi çeken başlıklardan BlackRock için ayıracağım iki konu var. Bunlardan ilki BlackRock’ın portföy çeşitlendirme amacıyla bitcoin’in eşsiz bir varlık olduğunu vurgulayan bir makale yayınlaması. SPX ve altın ile korelasyon değerlerini de içeren 9 sayfalık <a href="https://www.blackrock.com/us/financial-professionals/literature/whitepaper/bitcoin-a-unique-diversifier.pdf">rapor</a> incelemeye değer. Bitcoin’in uzun vadede başarıya ulaşmasında; küresel para piyasalarında, jeopolitik gerilimlerde, ABD’nin mali ve siyasi istikrarı konusunda yaşanacak endişelerden olumlu etkilenebileceğine yer veriliyor. Her ne kadar bitcoin'in riskli varlıklar sınıfında yer aldığı vurgulansa da bu durum geleneksel riskli varlıklardan ayrışan bir yapıda olduğunu gösteriyor. Bir diğeri ise BlackRock’ın spot bitcoin ETF’i için SEC'den opsiyon işlemlerine onay alması. Opsiyon dediğimiz ilerideki bir tarihte risk ve fırsat gören yatırımcıların bugünden buluştuğu bir türev işlem türü.&nbsp; Bu işlem türü, yatırımcının gelecek bir tarihte bitcoin’i belirli bir fiyattan alma veya satma hakkını bugünden elde etmesini sağlıyor. Özellikle kurumsallar ve profesyonel yatırımcıların risk yönetimi açısından sık tercih ettiği bu işlem türünün onay alması bitcoin’in piyasa likiditesi ve işlem hacmine de katkıda bulunacaktır. Devamında diğer kurumlardan da bu alanda gelecek başvurular ve kabulünü görmemiz muhtemel. Bitcoin yavaş yavaş geleneksel finans ürünlerinin diğer özelliklerine de sahip olacak ve piyasadaki benimsenmesini artıracak gibi görünüyor. Benim şahsen bu alandaki en heyecanla beklediğim haberlerden birisi bitcoin’in geleneksel finans içerisinde teminat olarak kullanılabilmesi. Her ne kadar yakın gelecekte gerçekleşme ihtimali düşük olsa da adım adım o günlere geleceğimizi düşünüyorum. Son olarak da güzel bir etkinliğe değineceğim. Bu hafta Vitalik: Ethereum’un Hikayesi filmini vizyona girmeden önce izleyebilme şansım oldu. Bu etkinliği organize eden Scroll ve Clave ekiplerine tekrar teşekkürler. Ethereum’un nasıl ortaya çıktığı, kâr amacı gütmeden insanlığa fayda sağlayacak bir yapı kuruluşundaki zorluklar, Vitalik’in liderliğe itilişi ve Ethereum’un ana felsefesine dair yorumlarının bulunduğu bu yapımı ben çok beğendim. Kronolojik bir zaman akışı izleyen filmin bitişi ani olsa da merkeziyetsiz dünyanın içinde maddi kazançtan daha fazlası için bulunuyorsanız yüzünüzde bir gülümseme ile ayrılacağınıza eminim.

Piyasalar, BlackRock ve Vitalik

Ali Eşelioğlu

Fed, 50 baz puanlık sürpriz bir faiz indirimiyle dikkatleri üzerine çekti. Faiz oranını %4,75 - %5,00 aralığına çeken bu hamle, hem geleneksel piyasalar hem de kripto para piyasaları üzerinde geniş kapsamlı etkiler yaratabilir. Jerome Powell ve FOMC üyelerinin açıklamaları ekonomideki mevcut durumu ve gelecek beklentilerini ortaya koyarken, yatırımcılar bu kararın olası sonuçlarını yakından takip ediyor. <h1>Fed Kararının Arka Planı</h1>Faiz indirimi, 11 üyenin desteğiyle ve yalnızca bir karşı oyla gerçekleştirildi. Fed'in açıklamalarında, ekonomik büyümenin halen güçlü olduğu, ancak işgücü piyasasında bir yavaşlama yaşandığı belirtildi. Enflasyonun %2 hedefine doğru ilerlediği vurgulanırken, bu hedefe ulaşma konusunda Fed'in daha fazla güven kazandığı ifade edildi. Powell, işgücü piyasasının "aşırı ısınma" durumundan uzaklaştığını ve enflasyonun belirgin bir şekilde düştüğünü söyledi. Ancak, bu düşüşün devamlılığı ve sürdürülebilirliği, ekonomik büyümenin geleceği açısından kritik olacak. Bu hamlenin ardında, ekonomik büyümeyi destekleme ve potansiyel resesyon riskini azaltma gibi stratejik hedefler yatıyor. Faiz oranlarının düşürülmesi, borçlanma maliyetlerini azaltarak harcamaları ve yatırımları artırabilir. Ancak bu durumun, enflasyonu yeniden tetikleme ihtimali de göz ardı edilmemeli. Powell ve ekibi, bu ince çizgide ilerlemeyi planlıyor gibi görünüyor. <h1>Global Piyasalar Üzerindeki Etkiler</h1>Faiz indirimi sonrası global piyasalarda ilk hareketlenmeler dikkat çekiciydi. Borsalarda kısmi bir yükseliş yaşanırken, uzun vadeli ABD tahvil faizlerindeki düşüş, düşük faiz oranlarının enflasyon beklentilerini artırabileceğini gösterdi. Doların zayıflaması, emtia fiyatlarına da yansıdı. Özellikle altın, yatırımcıların güvenli liman arayışıyla birlikte yükselişe geçti. Bu, tarih boyunca ekonomik belirsizlik dönemlerinde sıkça gördüğümüz bir davranış. Altının yanı sıra, düşük faiz ortamı riskli varlıklara olan ilgiyi de artırabilir. <h1>Kripto Para Piyasasına Olası Etkiler</h1>Kripto para piyasası geleneksel piyasalardan farklı bir dinamikle faiz indirimlerine tepki verir. Fed’in bu kararı, kripto paralar için kısa vadede pozitif bir katalizör olabilir. Yatırımcıların artan likiditeyle daha riskli varlıklara yönelmesi, Bitcoin ve Ethereum gibi ana akım kripto paralarda hızlı bir yükselişe neden olabilir. Kısa Vadede:&nbsp;Faiz indirimi, kripto paralara olan talebi artırabilir. Yatırımcıların artan risk iştahı, özellikle Bitcoin’in kısa vadede bir yükseliş trendine girmesine yol açabilir. Ancak bu, volatilitenin de artacağı anlamına gelir. Yatırımcıların daha fazla kaldıraç kullanmasıyla fiyat dalgalanmaları da kaçınılmaz olacaktır. Orta Vadede: Orta vadede, enflasyonist baskılar gündeme gelirse, Bitcoin gibi sınırlı arzı olan kripto paralar, yatırımcılar için enflasyona karşı bir koruma aracı olarak daha cazip hale gelebilir. Bu dönemde, sadece Bitcoin değil, altcoin piyasasında da hareketlilik görülebilir. Ancak burada, makroekonomik göstergelerin seyri belirleyici olacaktır. Uzun Vadede:&nbsp;Uzun vadede, bu faiz indirimi, kripto paraların finansal sistemdeki rolünü güçlendirenilmesi için uygun ortamı yaratabilir. Eğer faiz oranları uzun süre düşük kalırsa, kripto paralar enflasyon karşısında değer saklama araçları olarak daha fazla benimsenebilir. Ancak, düzenleyici belirsizlikler ve piyasanın kendi iç dinamikleri, bu sürecin önündeki engeller olacaktır. <h1>Resesyon Riski ve Fed'in Hamlesi</h1>Fed'in bu indirimi, potansiyel bir resesyon riskine karşı alınmış bir önlem olarak da görülebilir. Powell, ekonominin genel olarak güçlü olduğunu belirtse de, işgücü piyasasındaki yavaşlamanın farkında olduklarını ifade etti. Faiz indirimi, ekonomik büyümeyi destekleyebilir, ancak resesyonun önüne geçip geçemeyeceği kısmı henüz tartışmalı. Zira faiz oranlarının düşürülmesi, ancak belirli ekonomik koşullar altında etkili olabilir.&nbsp; Fed’in 50 baz puanlık bu faiz indirimi, kısa vadede geleneksel piyasalarla birlikte kripto para piyasasını da hareketlendirdi. Bu hamle, kripto paralarda bir boğa piyasasını tetikleyebilir; ancak uzun vadeli etkileri, Fed'in gelecekteki adımlarına ve makroekonomik gelişmelere bağlı olacak. Fed’in bu adımı, ekonomiyi resesyon riskinden tamamen koruyamayabilir çünkü zaman zaman FED'in faiz indirimlerinde geciktiği eleştirileri paylaşılıyor. Ancak, bu süreçte kripto paraların enflasyon karşısında bir değer koruma aracı olarak daha fazla benimsenmesi olasılığı dikkat çekicidir. Yatırımcıların, bu belirsizlik ortamında dikkatli olmaları ve piyasa koşullarını yakından takip etmeleri kritik önem taşıyor. Dört yılın ardından gelen faiz indirimi, finansal sistemde yeni bir denge arayışını başlatabilir.

Faiz İndiriminin Global Piyasalar ve Kripto Paralar Üzerindeki Etkileri

Gökhan Polat

Son Yazılar

Yazarlardan

CA
Can Akdağ

SS
Semih Sercan Erkul

SS
Semih Sercan Erkul

Gökhan Polat

Son Yazılar

Yazarlardan

SSSemih Sercan Erkul

SS
Semih Sercan Erkul