Eli Tan

NFT'nizin Gerçek Değeri Ne? Bu Adam Cevabı Bulmak için Yapay Zeka Kullanıyor.

Platform, hayranların video mesajları aracılığıyla yüksek profilli içerik oluşturucularla bağlantı kurmasını sağlıyor.

NBA Yıldızı Spencer Dinwiddie, Sosyal Token Platformu Calaxy İçin 26 Milyon Dolar Topladı

Küresel ölçekte yapılan bir araştırma Bitcoin’in algısını gözler önüne seriyor. Ve bulgular genel anlamda umut verici.

Bitcoin En Büyük “Eşitleyici” Olabilir

Instagram, NFT’leri Test Etmeye Başlıyor

Eli Tan adlı köşe yazarının tüm yazıları burada! İncelemek için hemen tıklayın!

Eli Tan Tüm Haberleri

Berkay Aybey

Oldukça dinamik bir haftayı geride bırakırken, gündemin demirbaşı haline gelen Sam Bankman-Fried (SBF) ve FTX iflas süreçlerine ek olarak, bu sayımızda maalesef yeni bir hack vakasını daha size aktarıyorum. Tüm bunlara rağmen olumlu haberlerin sayısı da hiç az değil. Özellikle ülkelerin ve bankaların adaptasyon hamleleri son derece umut verici. <h1>SBF’nin yaramazlıkları&nbsp;</h1>Kriptografik bir güvenliğe ve anonimlik konusunda en gelişmiş altyapıya sahip olan mesajlaşma uygulaması Signal, SBF’nin favori haberleşme aracı. Ancak SBF’nin ev hapsindeyken ulaşmaya çalıştığı kişiler başına iş açtı. SBF’nin şirketi yönettiği dönemde, varlıkların likide edilerek müşterilerin para çekme işlemlerini karşılama operasyonlarını yürüten bir çalışanla iletişime geçen SBF, tekrar konuşmak istediğini belirten bir mesaj yazdı. Bu mesaj, savcılığın eline ulaşınca doğrudan mahkemeye şikayette bulunuldu. Şikayeti yerinde bulan mahkeme, bu ayın sonuna doğru konuyla ilgili bir duruşma gerçekleştirecek. SBF’nin ceza alması halinde, tanıkları yönlendirdiği için Signal uygulamasını kullanması, FTX ve Alameda’nın şu anki ve önceki çalışanlarıyla iletişim kurmasının yasaklanması talep ediliyor. <h1>Alameda, Voyager’dan tekrar borç istiyor</h1>Alameda, birkaç ay önce Voyager iflasını ilan edince, bu platformdan aldığı 446 milyon dolar değerindeki krediyi erkenden geri ödemek zorunda kaldı. Daha sonra bildiğimiz gibi Alameda’nın kendisi iflas etti. İflas sürecinde tıpkı Voyager’ın yaptığı gibi verilen krediler geri istenebiliyor. Hatta yapılan yatırımlar ve bağışlar da geri alınabiliyor. Ancak Alameda ödediği borcun parasının geri iadesi için bir dava açtı. Şirket, iflas sürecinde olduğu için 446 milyon dolar talep ediyor. Bu para Alameda tarafından kredi olarak alındığı için aslında gerçekte zaten Voyager’ın kendi parası. Ödenen bir borcun geri alınıp alınamayacağıyla ilgili mahkemenin kararı beklenecek. Alameda’nın aynı zamanda Voyager’ın hissedarlarından biri olması da işleri daha da karmaşıklaştırıyor. <h1>FTX Türkiye’nin varlıkları Türkiye’de kalabilir</h1>FTX’in iflas haberiyle birlikte ülkedeki lokal FTX temsilcisinin varlıklarına tedbiren el koyan (donduran) iki ülke var: Bunlardan birincisi Bahamalar, ikincisi ise Türkiye. Bu hamle, ülkedeki kullanıcıları korumak için son derece makul ve sevindirici bir önlemdi.&nbsp; Mevcut FTX yönetimi, kendisine bağlı tüm şirketlerdeki varlıkları toplayarak müşterilerine ödeme yapmaya çalışıyor. Şu ana kadar Bahamalar’ın iş birliği yapmadığına dair şikayetleri pek çok kez duyduk. Benzer şikayetler Bahamalar tarafından FTX’e de yöneltildiği için ortalıkta bir belirsizlik söz konusu. Ancak bu zamana kadar Türkiye ile ilgili bir haber duymamıştık. Geçtiğimiz hafta, FTX Türkiye’nin mevcut iflas sürecinden ayrı değerlendirilmesine karar verildi. Sebebi ise ABD’deki mahkemenin kararlarının Türkiye’de uygulanmadığı ve ileride de uygulanma ihtimalinin düşük olduğu olarak açıklandı. Türkiye’deki hükümetin de yardımcı olabileceğiyle ilgili kuşkular dile getirildi. Dolayısıyla doğrudan Türkiye’de ayrı bir hukuki sürecin yönetilmesi gerektiği belirtiliyor aslında. Ancak böyle bir sürecin yaratacağı zaman kaybı ve maddi külfet, FTX Türkiye’den alınacak varlıklara pek değmiyor şeklinde bir açıklama yapılmış. Türkiye’de dondurulan varlıkların, büyük bir ihtimalle ülkedeki kullanıcılara ve regülatörlerin keseceği cezalar karşılığında devlet kurumlarına dağıtılacağının tahmin edildiği belirtiliyor. Bu nedenle, büyük bir ihtimalle FTX Türkiye’nin varlıkları ABD’ye transfer edilmeyecek ve ABD’deki kullanıcıların zararlarını karşılamak amacıyla kullanılmayacak. <h1>Likidite krizinden son gelişmeler: Celsius, BlockFi, Grayscale</h1>Celsius’un iflas süreciyle ilgilenen mahkeme, üçüncü taraf birinin Celsius ile ilgili araştırma yapması için daha önce Shoba Pillay şirketini görevlendirmişti. Şirketin 700 sayfalık raporunda, Celsius’un 2020 yılından beri müşteri paralarını kullandığı, şirketin işleyişinin Ponzi şemasına oldukça benzediği belirtilirken, CEL token’ın manipüle edildiği ve kullanıcılara satılarak kâr edildiğinin de altı çiziliyor.&nbsp; BlockFi şirketin varlıklarını açık artırmada satmak için mahkemeden onay aldı. Voyager’ın sürecine benzer şekilde kapalı şekilde teklifler toplanacak, en yüksek teklifi verene varlıklar transfer edilecek.&nbsp; Ünlü varlık yönetim şirketlerinden Osprey, Grayscale’yi dava etti. Suçlamalar, Grayscale’in GBTC ürününün EFT olamayacağını bilmesine rağmen, piyasadan pay almak amacıyla bile bile müşterilerini yanlış bilgilendirdiği yönündeydi. Grayscale, dava için anlamsız, saçma anlamına gelen bir açıklama yaptı. Osprey, kısa bir süre önce GBTC’nin yönetimini devralmak için ana şirket DCG’ye başvurmuştu. Bu davayla öğreniyoruz ki başvuru kabul edilmemiş.&nbsp; <h1>Birleşik Krallık barajı iyice yükseltti</h1>Kripto para şirketlerine karşı son bir-iki senedir oldukça sert standartlar belirleyen Birleşik Krallık genellikle geleneksel finansın çetrefilli regülasyonlarını dijital varlıklara da uygulamaya çalışıyor. Standartların yüksek tutulmasıysa dev şirketlerin bile başvurularını geri çekmelerine neden oluyor. Geçtiğimiz sene başvuran şirketlerin yüzde 85’i reddedildi. Ülkede sadece 43 şirket resmi kayıt yaptırabildi. Bu tür yüksek standartlar, şirketler için kısa vadede yorucu ve maliyetli olsa da böyle bir sistemin olması orta-uzun vadeli planların yapılabilirliğini sağlıyor. Bir başka deyişle kısa vadeli planları olan şirketlerin ülkeye girişine izin vermiyor.&nbsp; <h1>Avrupa Birliği yasal altyapıyı hazırlıyor</h1>Avrupa Birliği akıllı kontratların da ele alındığı yeni bir yasayı görüşmeye hazırlanıyor. Yasayla birlikte akıllı kontratlar için yapılan tanımlamalar ve işlevsellik kısımları esnetilirken, etik ve teknik kurallar netleştiriliyor.&nbsp; Avrupa Birliği’nin Finansal Komite Üyesi Mairead McGuinness, merkez bankası dijital parası (CBDC) ile ilgili yasal altyapının ve stratejinin Mayıs ayı gibi parlamentoya geleceğini belirtti. Henüz net bir konsensus olmasa da AB’nin aksiyon alarak hazırlıklarını tamamlaması gerektiği, aksi halde konunun aceleye gelebileceğiyle ilgili endişeler nedeniyle Mayıs ayının seçildiği söylendi. Yani CBDC konusunda hiçbir şey yapmamanın daha maliyetli olduğu, en azından hazırlıkların yapılması gerektiği belirtilmiş oldu. <h1>Tahvil tokenizasyonu</h1>Avrupa Yatırım Bankası geçtiğimiz hafta 50 milyon pound değerinde tahvili HSBC’nin Orion platformu üzerinden gerçekleştirdi. Daha önce de benzer bir deney için Ethereum ağı tercih edilmişti.&nbsp; <h1>Asırlık bankanın vizyonu</h1>1918 yılında kurulan DekaBank dijital varlıklara yönelik servis sunmaya karar verdi. Bünyesinde 360 milyar euro bulunan banka, dijital varlık saklama hizmeti için Metaco ile anlaştığını duyurdu.Metaco aynı zamanda TOGG’un dijital altyapısıyla ilgili iş birliği için de görüşme yürütüyor <h1>120 milyon dolarlık hack vakası</h1>BonqDAO, hacker’ın platformdaki Oracle verilerini değiştirme yetkisini ele geçirerek, token fiyatlarını manipüle ettiğini, ardından çok sayıda BEUR token’ı basıp, DEX üzerinden bu token’ı değiş-tokuş ettiği ve 120 milyon dolar değerinde bir likiditenin çalındığını belirtti. <div class="fr-embedly " data-original-embed="<a href='https://twitter.com/BonqDAO/status/1620908233761378304?s=20&amp;t=kfpn7wrTBUYueVs26H3eRg' data-card-branding='0' class='embedly-card'></a>" style="height: 419px;"><a href="https://twitter.com/BonqDAO/status/1620908233761378304?s=20&amp;t=kfpn7wrTBUYueVs26H3eRg" data-card-branding="0" class="embedly-card"></a></div><h1>Madde madde DeFi gelişmeleri: MakerDAO, Uniswap, Mango, Fantom ve Sberbank</h1>MakerDAO topluluğunun yaptığı oylama sonucunda DAI rezervlerinde tutulan GUSD’lere dokunulmaması yönünde karar alındı. Karara rağmen, topluluğun Gemini’a güveninin ciddi bir biçimde sarsıldığı görülüyor. Çünkü oylama yüzde 51’e yüzde 49 olarak sonuçlandı. MakerDAO’nun faiz ürünü DAI Savings Rate (DSR) modülü yüzde 1 faiz vermeye başlayınca kendi talebini oluşturdu. Olympus DAO, bu modüle 77 milyon dolar para yatırma kararı aldı.&nbsp; Uniswap, ilk kez Ethereum’un dışına çıkarak BNB ağı üzerinde de faaliyet göstermeye başlayacağı için zincirler arası operasyonları sağlaması amacıyla hangi servis sağlayıcının seçilmesi yönünde yeni bir oylama yaptı. LayerZero ve Wormhole seçenekleri arasından Wormhole seçildi.&nbsp; Daha önce 114 milyon dolar hacklenen Mango Market, bu tutarın 67 milyon dolarlık kısmını geri almıştı. Geriye kalan 47 milyon doların alınması için ise hack operasyonuna karışan isimlerden Avraham Eisenberg’e Mango Market tarafından dava açıldı. Eisenberg’e ayrıca SEC ve CFTC’nin ayrı ayrı suçlamaları var.&nbsp; Fantom, FUSD stabilcoin’inin ikinci versiyonu üzerinde çalıştığını açıkladı. Yeni versiyona geçmeden önce mevcut versiyonu mint etmek için verilen teminatlar kullanıcılara geri verilecek. Bir nevi token likide olmuş olacak. Yeni versiyonun geliştiriciler nezdinde daha kolay ve ekonomik olduğu ve Fantom ağındaki işlem ücretleri için FTM’ye ek FUSD’nin de kullanılabileceği açıklandı. En büyük Rus bankalarından Sberbank bir süredir Ethereum üzerinde bir finans projesi yönetiyor. Projenin Mayıs ayında tamamlanması planlanıyor.&nbsp; <h1>BAYC yasal belirsizliklerle uğraşmak istemiyor</h1>Piyasanın en popüler ve değerli koleksiyonu sizde olunca, dertleriniz de büyüyor. Çeşitli davalarla uğraşan BAYC, yasal altyapının olmaması nedeniyle mevcut belirsizliklerden etkilenmemek için kullanıcılara dava açma haklarından feragat ettiklerine dair bir belge imzalatmaya başladı.&nbsp; Bu metne göre herhangi bir anlaşmazlık durumunda kullanıcının problemini Yuga Labs’la çözmesi zorunlu kılınıyor. Ayrıca başkası tarafından açılan davalara katılmak da yasak. Son olarak Porsche NFT’si satılırken, 14 günlük geri iade koşuluna takılmamak için sözleşmeye ayrıca bir madde koyduran Porsche’nin bu hamlesi fark edildi. Sonrasında yine BAYC’ın başı ağrıdı. Çünkü eğer şirket internet üzerinden bir mal satıp 14 gün iade hakkı olduğunu belirtmezse bu süre bir yıla otomatikman uzuyor. Dolayısıyla birçok kişi NFT’leri iade edip edemeyeceğiyle ilgili sorular sordu. Yuga Labs bu sorulara olumsuz cevap verdi. Ancak bu hakkın kullanılabilir olması için üzerinde duran önemli bir kesim mevcut.&nbsp; <h1>Doodles 2: Neden Flow?</h1>İlk koleksiyonun aksine Ethereum yerine Flow ağını seçen Doodles bunun sebebinin cüzdan açmak için e-posta adresinin yeterli olması ve kredi kartıyla ödemelerin yapılabilmesine dikkat çekerek ilk kez NFT alacak veya son derece acemi olan kullanıcılara kolay bir sistem sunulmaya çalışıldığının altı çiziliyor. Ek olarak, Doodle’lerin giyebileceği eşyaların tamamen on-chain olduğu, bu nedenle Ethereum’da bu NFT’lerin giyilip çıkarılmasının veya ağa depolanmasının son derece maliyetli olacağı söyleniyor.&nbsp; <h1>Sorare yeni bir oyun devi olabilir mi?</h1>Çıktığı günden itibaren prestijini ve popülaritesini korumayı başaran Sorare, şimdi de Premier Lig ile dört yıllık 120 milyon pound değerinde bir anlaşma sağlamayı başardı. Oyun içerisinde ligin lisanslı hali bulunacak. Ayrıca ligin dijital alandaki çalışmalarını Sorare üstlenecek.&nbsp; <h1>Prada: Phygital Fashion</h1>Son dönemde sanal ve fiziksel varlıkların entegre şekilde pazarlanmasıyla başlayan Phygital akımına Prada da katıldı. Eski moda bir tişört üzerinden reklamını yapan Prada tişörtü satın alan kişiye NFT vererek Prada’nın dijital alandaki komitesine girme hakkı veriyor. Ayrıca Prada’nın defilesine de davet ediliyor. Fiziksel ve sanal varlıkların etkileşimi için son derece güzel bir örnek.&nbsp;

Yazarımız @aybeyberkay'ın FTX'e ek olarak, De-Fi alanındaki gelişmeleri ve sektörün likidite krizini el aldığı Haftaya Bakış yazısı yayında!

Haftaya Bakış: Sektörün Likidite Krizi ve DeFi Alanındaki Gelişmeler

Michael J. Casey

Ekonomik veriler ve finansal piyasalardaki hareketlilikler gibi bazı parametrelere bakıldığında ABD Merkez Bankası’nın dünyanın en büyük ekonomisinde bir yumuşak inişi başarıyla gerçekleştirebileceğine dair umutlar artıyor.&nbsp; Eğer böyle olursa bitcoin’i destekleyen yatırım danışmanlarının bu anlaşılması kolay olmayan varlık sınıfının neden portföylerde yer alması gerektiğine dair söylemler ortaya koyması gerekecek. Onlara tavsiyem şu olur: Fazla takılmayın. Bunu söylerken bitcoin’in değersiz olduğunu düşünmüyorum elbette ancak bitcoin’i geleneksel finans piyasalarının jargonu ve mantığıyla anlatmak işe yaramıyor. Zira bitcoin’in gerçek tanımı başka dünyalarda vücut buluyor. <a href="https://www.investing.com/news/cryptocurrency-news/bitcoin-soars-past-38k-in-nigeria-as-btc-premiums-exceed-60-2991531" rel="noopener noreferrer" target="_blank">Lagos’un caaddeleri gibi</a>… Wall Street’te bitcoin alımını teşvik etmeye dair bazı söylemleri hatırlamak gerekirse: <ul><li>Bir zamanlar bunun enflasyona karşı korunma amaçlı olduğu söyleniyordu. Bu söylem, geçen yıl tüketici fiyatları artarken bitcoin piyasasının çökmesiyle boşa çıktı. Yani korunma bir yana tam tersi bir durum oluştu.&nbsp;</li><li>Diğer bir hikâye de dijital altın söylemi. Burada bitcoin uzun dönemli bir değer deposu gibi gösterilen kıt ve nadir bir dijital varlık olarak tanımlanıyor. Bu söylem de pek işe yaramadı. 2021 sonrası sisteme geç giren kurumsal veya bireysel yatırımcılar servet kaybı yaşadılar.&nbsp;</li><li>Son olarak bitcoin’in dolar merkezli küresel finans sisteminin çökmesi durumunda bir garanti veya opsiyon olarak tutulması ve sistemde merkez bankalarının yok olmasına karşı elde bulundurulması söylemi vardı. Son ekonomik gelişilmelerin sunduğu delillere bakıldığında bu fikir de pek somut gözükmüyor.&nbsp;</li></ul>&nbsp;<h1>Doların çöküş senaryosu</h1>Gelin bu son senaryoyu biraz detaylı analiz edelim. Bazı kişiler 2022’nin sonundaki ekonomik senaryoyu mükemmel bir fırtına olarak görüyor ve ABD’nin ekonomik ve parasal hegemonyasının sonunun geldiğini belirtiyorlardı. Böylece bitcoin’in parasal çöküşteki rolünün test edileceği düşünülüyordu.&nbsp; Nükleer silah sahibi Rusya, Ukrayna ile savaşa girmişti, tedarik zincirleri COVID-19 ve savaş nedeniyle tıkanmıştı ve enflasyon son 40 yılın tepe noktasında seyrediyordu. Agresif faiz artırmaları yoluna girmiş olan Fed, sadece enflasyonun belini kırmakla kalmayacak, attığı adımların oluşturacağı büyük çalkantı nedeniyle baskı görecek ve geri adım atmak durumunda bırakılacaktı. Bazı kişilere göre bu başarısızlık dünyanın en büyük merkez banaksına olan güvenin yok olmasına neden olacak ve dolara olan güven de sarsılacaktı. Tüm bu tabloda bitcoin matematik temelli bir alternatif olarak güneş gibi doğacak ve insani hatalardan uzak olmasıyla öne çıkacaktı. 2023’e geldiğimizde bu iddialı beklentilerin gerçekleşmediğine, hatta biraz bile gerçekleşme olmadığına şahit oluyoruz. Teknoloji ve finans sektörlerinde yüz binlerce işten çıkarma olmasına rağmen işsizlik rakamları ciddi biçimde aşağıda geliyor. ABD’de işsizlik yüzde 3,4 ile son 53 yılın dibinde. Aynı dönemde istihdam artışı 187.000 olarak beklenirken 513.000 oldu. Enflasyon da her ne kadar yüksek olsa da zayıflamaya başladı. ABD’deki tüketici fiyatları Ocak ayında yüzde 6,5 iken Şubat ayında yüzde 7,1 oldu. <a href="https://www.marketwatch.com/story/u-s-factories-contract-for-third-month-in-a-row-ism-shows-as-economy-slows-11675264521?mod=economy-politics" rel="noopener noreferrer" target="_blank">Satın alma endeksindeki Ocak rakamları</a> Aralık rakamlarına göre daha derin bir düşüş gösterdi, yani resesyon beklentilerine rağmen ileri dönük projeksiyonlarda umut etkisini gösteriyor. Geride bırakmakta olduğumuz haftada IMF dünya ekonomisindeki büyüme tahminini 2,9 olarak açıkladı ki Ekim ayındaki tahmine göre yüzde 0,2 artış söz konusu. Ayrıca hızla toparlanan borsalar ve bono piyasaları ikili iyileşmenin yani enflasyonun soğumasının ve ekonominin yönetilebilir bir büyüme yakalanmasının gerçekleştiğine dair senaryoları güçlendirdi. Bu görüş, Fed Başkanı Jerome Powell’ın görüşleri ve beklentiler çerçevesinde gelen 25 baz puanlık artışla da pekişti.&nbsp; Eğer bu beklentiler gerçekleşirse Powell ve para kurulundaki arkadaşları 2021’de artan fiyatların geçici bir durum olduğuna dair söylemleri nedeniyle oluşan eleştirilerle kaybettikleri güven ve itibarın bir kısmını geri kazanacaklar. Elbette ki Fed’i hâlâ ciddi biçimde eleştirenler var ancak merkez bankalarına büyük bir güven kaybı olduğu söylemi boşa çıkmış oluyor.&nbsp; Diğer bir deyişle, en azından bir süreliğine bitcoin’i çökecek doların alternatifi görmenin anlamı kalmıyor. Yani bitcoin almak için bu söylemi kullanmak bir işe yaramayacak.&nbsp; <h1>Bitcoin’in daha geniş anlamda değer önermesi</h1>Peki o zaman bitcoin’i 24.000 doların üzerine çıkaran neydi? Basit yanıt: Dünyanın dört bir yanındaki yatırımcılar risk iştahlarını geri kazanıyorlar ve finansal koşullar rahatladıkça para diğer varlıklara da akmaya başlıyor.&nbsp; Bu cevap doğru ama yeterli değil. Yazının başında bitcoin’e dair çeşitli argümanların nasıl anlamsız kaldığına değinmiştik. Yani bitcoin’e neden bir değer atfedilsin ki? İnsanların harcayacak parası olması onu değersiz bir şey için harcayacakları anlamına gelmez. Peki o zaman insanları bitcoin almaya iten temel değer önermesi nedir?&nbsp; Bence bu sorunun cevabı ABD’nin ve Wall Street’in çok çok uzağında yatıyor.&nbsp; Şu anda bitcoin asıl değerini finansal özgürlüğün saldırı altında olduğu gelişilmekte olan ekonomilerde gösteriyor. <ul><li>Nijerya:&nbsp;Hükümetin dijital parayı zorla kabul ettirmek ve nakit kullanımını engellemek için <a href="https://apnews.com/article/technology-nigeria-government-africa-79af9efa63c7f7d41913f4f8bb63db5f" rel="noopener noreferrer" target="_blank">baskıcı taktikler uyguladığı</a> ülkede insanlar varlıklarını korumak için bitcoin’e akın ediyorlar.&nbsp;</li><li>Lübnan:&nbsp;Ülkede bankacılık sistemi çökmüş durumda. Bana aktarılanlara göre şarap toptan satış fiyatı bile bitcoin cinsinden belirleniyor. <a href="https://www.cnbc.com/2022/11/08/bitcoin-mining-in-lebanon-earns-this-22-year-old-20000-a-month.html" rel="noopener noreferrer" target="_blank">CNBC’de yayımlanan bir haberde</a> görüş veren adamın anlattığı gibi birçok kimse ülkeye yayılan madencilik şirketlerin çalışarak ekmeğini kazanıyor.</li><li>Vietnam:&nbsp;Chainalyisis’in bitcoin adaptasyonu listesinde birinci sıraya oturdu.&nbsp;Bunun temel nedeni Vietnam’da <a href="https://datatopics.worldbank.org/financialinclusion/country/vietnam" rel="noopener noreferrer" target="_blank">yetişkinlerin sadece yüzde 30’unun banka hesabı olması</a>. Ülke finansla kapsayıcılık noktasında en geride kalan toplumlardan birine sahip.</li><li>Chainalysis’in adaptasyon listesinde Top10’da yer alan tüm diğer ülkeler:&nbsp;Listede beşinci sırada yer alan ABD dışında kalan diğer tüm ülkeler gelişilmekte olan kategorisinde: Filipinler, Ukrayna, Hindistan, Pakistan, Brezilya, Tayland, Rusya ve Çin.</li></ul>&nbsp;Eğer finansla gelişmeler yatırım iştahınızı kabarttıysa ve portföyünüzde bitcoin bulundurmanızı izah etmek istiyorsanız geleneksel Batılı finans sisteminin risklerine ve fırsatlarına yönelik bir açıklamadan medet ummayın. Aksine, finansal sistemin politikalar, güvenlik sıkıntıları veya kurumsal altyapı eksikliği nedeniyle sıkıntılı ve yetersiz olduğu yerlere bakın.&nbsp; Bu yerlerde bitcoin gerçek faydasını somut olarak gösteriyor. Faydası ve kullanım alanı olan şeyin değeri de olur.&nbsp;

Bitcoin'in neden bir değeri var? ne işe yarar? Bu soruların yanıtı Batı'da değil gelişmekte olan piyasalarda.

Fed Politikaları Wall Street’teki Bitcoin Söylemlerini Sekteye Uğratabilir

Tal Elyashiv

ABD Sermaye Piyasaları Kurumu (SEC) FTX’in üç üst düzey yöneticisi hakkında suç duyurusunda bulunsa da bununla yetineceğe benzemiyor. <a href="https://www.reuters.com/technology/us-securities-regulator-probes-ftx-investors-due-diligence-sources-2023-01-05/" rel="noopener noreferrer" target="_blank">Reuters, bu ayın başında</a> SEC’in henüz adı açıklanmayan bazı yatırım şirketlerini de mercek altına aldığı ve FTX’e yatırım yapma noktasında değerlendirme ve analiz süreçlerini ne kadar sağlıklı gerçekleştirdiklerini sorguladığını haberleştirdi. Her ne kadar bu soruşturma bir suç olduğuna dair bir intiba vermese de FTX ile alakalı olan ve derinlemesine yatırım yapan girişim sermayesi fonları kafalarda bazı soru işaretlerinin oluşmasına neden oldu. SEC, özellikle girişim sermayesi şirketlerinin FTX’e yatırım yapma süreçlerinde ne tür politikalar ve prosedürler izlediklerine bakıyor. <h1>FTX trenine atlamak (olumsuz sinyallere rağmen)</h1>Toplamda 2 milyar doların üzerinde para aktaran FTX yatırımcıları arasında NEA, IVP, Third Point Ventures, Tiger Global, Insight Partners, Sequoia Capital, Softbank, Lightspeed Venture Partners, Temasek Holdings ve BlackRock gibi dev yapılar da bulunuyor.&nbsp; Bunların dışında Kanada’nın en büyük emeklilik fonlarından biri olan ve 225 milyar dolardan büyük bir portföyü yöneten Ontario Öğretmenler Fonu da yatırımcılar arasında. Fon, FTX’e yaptığı toplam 95 milyon dolarlık yatırımı zarar yazdı. Tüm bunlar, doğru düzgün bir muhasebe bölümü olmayan, yönetim kurulu bulunmayan, şüphe uyandıran kurumsal uygulamalara imza atan ve ilk andan beri yüksek kaldıraçla işlev gören, yani birçok “kırmızı bayrak” görülen bir şirket için çok büyük oranda yatırımlar. Peki neden bu yatırım şirketleri bu paraları vermeye gönüllü oldular? FTX’e yatırım yapan VC fonlarının her biri düzgün ve detaylı bir ön değerlendirme yaptıklarını belirttiler. Bunlar arasında tek bir risk sinyali görmeden sekiz ay boyunca analiz ve değerlendirme yapan Temasek Holdings de var. VC’lerin FTX trenine atlama konusunda iş işten geçtikten sonra ahkam kesmek istemem ancak bu konu SEC ve diğer otoriteler tarafından ciddiyetle inceleniyor. Fonlar FTX’e para akıtırken sorumlulukları gereği yatırımcıların çıkarı yönünde mi hareket ediyorlardı? Peki bir tanesinin bile FTX’deki sıkıntıları tespit edememiş olması normal midir? Acaba bu duruma VC’lerin grup düşünmesi yanlılığı mı neden oldu? Ön değerlendirmeye dair bu sorular cevaba muhtaç olsalar da buradaki konu gözden kaçırma ile ilgili. Bu yatırımcılar bu fonların FTX’e nasıl verileceğine dair bazı detayları gözden kaçırmış olabilirler mi? FTX’e (ve Terraform Labs, Celsius Network, BlockFi, CoinDesk’in kardeş şirketi Genesis’e) geldiğimizde bir görememe durumu olduğu gerçek. Düzenleyicilerin yatırımcıları yolsuzluktan ve hatalı yatırımlardan koruması beklenirken yatırımcıların da yapılan yatırıma dair düzgün bir ön değerlendirme ve risk-ödül analizi yapmaları sorumlulukları gereğidir.&nbsp; Gözden kaçırma, güven ve hesap verilebilirlik arasındaki hassas denge kaçmış gibi görünüyor çünkü şunu kabul edelim, FTX’e yatırım yapmak havalı bir iş gibi görünmüştü.&nbsp; <h1>VC’lerin grup düşünme tuzağı</h1>Bu olay, VC’lerin parıltılı sandıkları bir fırsatın cazibesine kapılıp birbiri ardına buraya para yağdırdıkları ilk örnek değil. <a href="https://go.skimresources.com/?id=100652X1574425&isjs=1&jv=15.3.0-stackpath&sref=https%3A%2F%2Fwww.coindesk.com%2Fconsensus-magazine%2F2023%2F02%2F01%2Fventure-capitalists-wont-be-punished-for-investing-in-ftx%2F&url=https%3A%2F%2Fwww.thestreet.com%2Fdefi%2Fdigital-finance-investing%2Feconomic-downturns-mark-a-return-for-venture-capital&xs=1&xtz=-180&xuuid=8fbb3b3e7a45cce95441d4a308755244&xjsf=other_click__contextmenu%20%5B2%5D" rel="noopener noreferrer" target="_blank">Dot-com balonunu</a> hatırladınız mı? Görülen o ki FTX’e yatırım yapanlar bu dönemi unutmuş zira şort giyen, Bahamalar’da yaşayan, yatağını toplamayan havalı bir çocuk hepsini kandırmış görünüyor. Sam Bankman-Fried’in yolsuzluk listesi uzayıp gidiyor ancak bana göre en büyük vurgunu küresel VC piyasasından yaptı. “Kripto Çocuk” VC’leri uyuşturdu ve birçoğu bu tuzağa sorgulamadan düşüverdi. &nbsp; <h1>VC yatırımlarında yeni dönem</h1><a href="https://www.politico.com/newsletters/morning-money/2023/01/06/the-legal-threat-coming-for-venture-capital-00076697" rel="noopener noreferrer" target="_blank">Politico’ya göre</a> SEC, yeni bir VC grup düşünme tuzağına düşülmemesi için özel fonlardaki sınırlı ortakların fonları hatalı davranışlar nedeniyle dava etmelerini kolaylaştıracak bir dizi kural üzerinde çalışıyor. Bu, hesap verilebilirliğin artmasına ve daha kapsamlı ve derinlemesine ön araştırmalar ve analizler yapılmasına zemin hazırlayabilir. Ancak burada sadece direkt yatırımcılar değil, kurumsal yatırımcılar, emeklilik fonları gibi oyuncular da var.&nbsp; Kulağa iyi geliyor değil mi? Ama yapması pek kolay değil.&nbsp; VC fonlarının ve yöneticilerinin sınırlı ortaklarına karşı önemli bir sorumluluk taşıdığına ve yatırım kararlarını somut parametreler çerçevesinde yapsalar da FTX olayından kaynaklanan VC soruşturmasının düzenlemeleri tetikleme noktasında etkisini sınırlı kalacağını düşünüyorum. Bazı VC fon yöneticileri FTX olayında gözleri kapalı şekilde Sequoia Capital’ın peşine takılmış olsalar da tek bir olayın bir düzenleme dalgasını tetikleyeceğini düşünmek pek de gerçekçi değil. İşin özünde sınırlı ortaklara kapsamlı ön araştırma sözü verilmesi çok de sık görülen bir durum değil. Sınırlı ortaklar bunların yüksek risk içeren varlık sınıfları olduğunu bilirler ve genel ortaklar popüler yatırımları kendi aralarında tartışırlar. Ortaklar fonun performansından tatmin olmazlarsa oy vererek fikirlerini dile getirebilirler.&nbsp; Ayrıca sınırlı ortaklar ihmal gerekçesiyle dava açma hakkına sahipler. Ancak sadece ihmale dayalı dava açma hakkı tanınması sınırlı ortakların sürekli bu kozu kullanmalarına ve zaman ve maliyet sıkıntısı yaşanmasına neden olabilir. Ayrıca birçok sınırlı ortak da sürekli hukuki maraz çıkaran bir imaj yüklenmekten kaçınacaktır. <h1>Risk alın ama kayıtsız olmayın</h1>Taylor Swift’ten alıntı yaparsam (bu arada Swift hayranı eğilim) herkes “kendi sokağının önünü süpürmeli.” Daha önce de söylediğimiz gibi VC ekosistemine dahil olmak riskleri de beraberinde getirir. VC’ler erken aşamadaki şirketlere yatırım apar ancak bu yatırımlar eğitimli, bilgi sahibi ve araştırma yapanlarca yapılmalıdır. Ayrıca bir girişime yatırım yapma kararı alındığında yapılan yatırımın akıllıcı ve doğru nedenlere dayandığını sorgulayan birinin olması önemlidir.&nbsp; Bir VC’nin yatırımının unicorn’a dönüşeceğine ve hatta getiri sağlayacağına dair bir garanti yok ve bu anlaşılır bir durum. Bu duruma alışık olmayanların VC alanına girmemesi gerekli. Aynı borsadaki gibi kaybedenler ve kazananlar olabilir. Yani sektörü düzenlemelere boğmak yerine yolsuzluk yapanlara hesap sormak ve VC’lerin inovasyona yatırım yapmalarına zemin hazırlamak daha doğru olacaktır.&nbsp;

VC'ler FTX'e 2 milyar dolar yatırdı. İşi mi bilmiyorlar yoksa gaza mı geldiler?

Eli Tan

Son Yazılar

Yazarlardan

BA
Berkay Aybey

MJ
Michael J. Casey

TE
Tal Elyashiv