Ali İhsan Altıparmakoğlu

15 Yıllık Gizem: Satoshi Nakamoto Aslında Kim?

“Vitalik: Ethereum’un Hikayesi” Filmi ve Başarının 3 Anahtarı

Ali İhsan Altıparmakoğlu adlı köşe yazarının tüm yazıları burada! İncelemek için hemen tıklayın!

Ali İhsan Altıparmakoğlu Tüm Haberleri

Berkay Aybey

Kriptoparaların ilk zamanlarındaki anarşist yapı, piyasanın giderek büyümesi, kurumsal yatırımcıları da içerisine almak istemesi ve regülasyonlarla boğuşmasıyla birlikte giderek törpülendi. İlk zamanlar, bankacılık ve para sistemini ortadan kaldırıcı, yıkıcı bir etki olarak tanıtılan kriptoparalar, günümüzde dönüştürücü, değiştirici bir inovasyon olarak pozisyonlanıyor. Bu da tabii tüm sektörün daha hızlı şekilde büyümesini ve gelişmesini sağladı. Kriptoyu anlatırken genelde para transferinin anonim olmaması, yavaşlığı ve pahalılığı eleştirilip, kriptoparalar çözüm olarak gösterilir ve SWIFT’in yapısı hedef gösterilirdi. Mevcut kapsayıcı yapı, kriptoparaların SWIFT’i bitirmesini değil, dönüştürmesini sağladı. Önümüzdeki yıl, Kuzey Amerika, Avrupa ve Asya’daki 11.500’den fazla finansal kuruluş doğrudan SWIFT altyapısını kullanarak dijital varlık transferi için testlere başlayacak. Şu ana kadar teorik veya kapalı devre yürütülen testler, artık pratiğe dökülüyor ve katılımcılarla beraber yapılır hale geliyor. SWIFT’in son zamanlarda Chainlink ile yaptığı işbirliği, Ethereum üzerindeki test girişimlerini de unutmamak lazım. Bu sayede kriptoparaların bankalarla etkileşime girmek için yeni bir SWIFT yaratmasına gerek kalmıyor. Zaten mevcut sistem kendi kendine daha efektif yolu tercih ederek kripto bazlı servisler sunmaya yöneliyor. Kriptopara topluluğu olarak aslında hepimize düşen görev, bu kapsayıcı anlayışı devam ettirmek ancak bir yandan da merkeziyetsiz girişimlerin arkasında durmak.&nbsp; <h1>FTX’in Kasası Boşalıyor</h1>FTX için mağdurlara yapılacak geri ödeme tarihi yaklaşırken, cüzdandaki kriptoparaların dolara dönüştürülme süreci de devam ediyor. Son olarak FTX’in kasasındaki 22.3 milyon WLD tokenin toptan şekilde satılması planlanıyor. Bu satışın ardından cüzdanda kalan coinlerin neredeyse tamamı FTT olacak ki FTT’nin bir değeri bulunmadığı için satılmama ihtimali yüksek. Bu nedenle satışların tamamlanmış olacağını söyleyebiliriz.&nbsp; <h1>İsrail-Binance</h1>İsrail’in Filistinli kullanıcıların hesaplarına müdahale edilmesi için Binance’a talepte bulunduğuyla ilgili bir haber, ciddi bir gündem oluşturmuştu. Bu haberin üzerinden biraz zaman geçse de konuya açıklık getirmek açısından CEO Teng açıklama yaptı. Şu ana kadar İsrail tarafından 1500’den fazla cüzdan hakkında talep aldıklarını, ancak bunların sadece 220 tanesinin yasadışı faaliyetlerle etkileşimini tespit ettiklerini ve bloke ettiklerini açıkladı. Geri kalan cüzdanlara dokunulmadığını, dolayısıyla kimin şikâyet ettiğine göre değil, yasadışı bir durumun olup olmamasına göre karar verdiklerini vurgulamış oldu. <h1>Kısa Kısa&nbsp;</h1><ul><li>Seçim bahsi için yargıçdan izin almayı başaran Kalshi, CFTC’nin karara itiraz etmesi nedeniyle bahsi tekrar kaldırmak zorunda kaldı. </li><li>Bir itiraz da SEC’den geldi. Ripple’ın kurumsallara satıştan suçlu bulunarak cüzi sayılabilecek bir cezayla davadan ayrılması sonrasında SEC karara itiraz etti. </li><li>Franklin Templeton’un FOBXX tokeni, Aptos’a geliyor. </li><li>Grayscale, Aave için yeni bir fon kurdu.</li></ul>

Haftaya Bakış: Yıkıcı Değil Kapsayıcı Bir Kripto

Semih Sercan Erkul

Jeopolitik gerilimi yüksek bir haftayı geride bırakıyoruz. Geçtiğimiz hafta rekor tazeleyen altın, dolar bazında bu haftayı yatay bir seyir ile kapatıyor. Bitcoin ise; 65500 dolar civarında açtığı haftayı 62bin dolar civarında kapatarak %5’in üzerinde bir kayıp görüyor. Geçtiğimiz haftanın en büyük ateşleyicisi kurumsallar tarafında yani Spot Bitcoin ETF’lerinde üç haftalık pozitif giriş serisi bozuldu. Bu hafta içerisinde toplam 300 milyon dolara yakın bir çıkış kaydedildi. Bitcoin’deki fiyat hareketi diğer kripto paralara da olumsuz yansıdı. Geçtiğimiz haftanın son iş günü gelen tarım dışı istihdam verilerinin pozitifliği piyasalara olumlu yansısa da haftanın bütünündeki negatifliği kapatamadı. Bu veriler ile 7 Kasım’daki FED kararı için 25 baz puanlık bir faiz indirimi iyice öne çıktı. Bu hafta da perşembe günü açıklanacak ABD TÜFE’sini takip edeceğiz.&nbsp; Kriptoparalarda değer artışının görülmesi için en çok ihtiyaç duyduğumuz şey adaptasyon. Kriptoparaların kullanılabilir alanları çoğaldıkça yeni kişi ve kurumların da bu alana girmesi ve yatırım yapması kaçınılmaz. Yeni kullanıcılar diğerlerini teşvik edecek, gelen yatırımlar ise iştahı kabaran yeni yatırımcıları harekete geçirecektir. Bu sebeple adaptasyonu artırmaya yönelik yayınlanan haberleri dikkatli takip etmekte fayda var. Bu durum nezdinde PayPal’in haberini örnek vermeyi seviyorum. 2020 yılındaki büyük boğa koşusu sırasında PayPal; 26 milyon kullanıcısına kripto para alım satım ve saklama hizmetini açtığı <a href="https://newsroom.paypal-corp.com/2020-10-21-PayPal-Launches-New-Service-Enabling-Users-to-Buy-Hold-and-Sell-Cryptocurrency" rel="noopener noreferrer" target="_blank">duyurmuştu</a>. Bitcoin’in 65 bin dolara giden yolculuğunda bu haberin geldiği zaman dilimi Bitcoin’in 10bin dolar civarına denk düşüyor. Tabii ki bu haber sayesinde Bitcoin değerini katladı demiyorum, ancak piyasalara kelebek etkisinden ziyade domino etkisi yaratabilecek önemde haberler düşebildiğinin altını çizmeye çalışıyorum. Örneği PayPal’den vermişken Bloomberg’in bu hafta çıkan bir raporuna göre; PayPal bir dolara denk kendi kriptoparası yani stabil kriptoparası PYUSD ile denetim ve danışmanlık devlerinden EY firmasına ödeme yaptı. Kurumsal dünyanın öncü uygulamalarından SAP’nin de bu süreç içerisine kullanıldığı bildirildi. PayPal’in kendi kriptopara birimine dair reklam amacı gütmesini bir yana alalım. Kurumlar arası ödemelerde kriptoparaların kullanımına dair önemli bir vaka olan bu olay mevcut bankacılık sistemine kıyasla çok daha hızlı bir mahsuplaşma sürecine sahip olduğundan kurumlar arasında kriptopara ile ödemeler için öncü bir örnek olarak kalacaktır.&nbsp; Burada bir ek bilgi olarak; Visa’nın geçtiğimiz hafta ortaya çıkardığı Tokenize Varlık Platformu isimli ürününe de değinelim. Bu ürün ile bankalar blokzincir üzerinde kendi stabil kripto paralarını çıkarabiliyor. BBVA’nın ürün üzerinde denemelere başladığı biliniyor. Büyük kurum ve kuruluşlar; sermayeyi kendi denetimi altında tutabilmek ve toplayabilmek için kendi kriptopara birimlerini çıkarmayı tercih edebilir. Visa ve Swift gibi devlerin kripto adaptasyonu artırmaya yönelik hamleleri, geleneksel finansın kripto ekosistemiyle entegrasyon sürecini hızlandırıyor. Swift önümüzdeki yıl itibariyle 11500’den fazla kuruma hizmet veren ağında dijital varlık işlemlerinin yapılacağını bildirdi. Ethereum ve Chainlink gibi ekosistemin önemli partnerleri ile daha önce denemeler yapmış olan Swift, bu hamlelerle kriptopara süreçlerine dahil olarak uluslararası işlemler konusunda pastadan payını kapmaya çalışacaktır. Özetlemek gerekirse; bankalar, ödeme kurumları, kurumlar arasındaki iletişim ağlarını oluşturan paydaşlar hizmetlerini kriptopara ekosisteminde artırdıkça mevcut finansal sistemin içerisindeki oyuncuları da kripto ekosistemine doğru çekecek ve adaptasyon artışını destekleyecektir. Bu adaptasyonlar, geleneksel finansın kaçınılmaz bir şekilde kripto ekosistemine entegre olacağını ve bu sürecin hızlanacağını gösteriyor.

PayPal, Visa ve Swift Gelişmeleri Adaptasyonun Habercisi

HBO’nun çok yakında yayınlanacak yeni belgeseli Money Electric: The Bitcoin Mystery, kripto dünyasında büyük bir heyecan yarattı.&nbsp; Sebebi ise belgeselin, Bitcoin’in gizemli yaratıcısı Satoshi Nakamoto’nun kimliğini açığa çıkarma iddiasını taşıması. Bitcoin’in 2008 yılında ilk kez yayınlanan teknik dokümanı: Bitcoin: Eşten Eşe Elektronik Para Sistemi’nden bu yana Nakamoto’nun kimliği hem medya hem de teknoloji meraklıları arasında bir tartışma konusuydu. Geçen 16 yılda Satoshi’nin kim olduğu sorusu, sadece finans dünyasını değil, aynı zamanda blockchain teknolojisi ve merkeziyetsiz sistemlerle ilgilenen herkesi büyüleyen bir gizem haline geldi.&nbsp; HBO’nun belgeseli, bu gizemi çözebilecek ipuçları sunduğunu iddia ederken, yönetmen koltuğunda ise Cullen Hoback’i görüyoruz. Hoback’i, daha önce QAnon komplo teorisinin detaylarını ortaya çıkaran araştırmacı belgeseliyle tanımıştık ve şimdi de Bitcoin’in en büyük sırrının peşinde olduğunu görüyoruz. &nbsp;Belgeselin fragmanının yayınlanmasıyla birlikte, sosyal medyada Satoshi Nakamoto’nun kimliği üzerine yeniden büyük bir tartışma başladı.&nbsp; X (eski adıyla Twitter), Reddit ve diğer kripto forumları, Satoshi’nin kim olabileceği konusunda tahminler, tartışmalar ve teorilerle dolup taştı diyebiliriz. Bazı kullanıcılar, belgeselin Len Sassaman’ı işaret edebileceğini iddia ederken, diğerleri eski teorilere sadık kalıp Hal Finney ya da Nick Szabo gibi isimlerin daha güçlü adaylar olduğunu savunuyor. Birçok kişi belgeselin ortaya koyacağı bilgilere şüpheyle yaklaşsa da Satoshi’nin kim olduğuna dair bu yenilenen merak ve heyecan, kripto dünyasının ne denli bu gizemle özdeşleştiğini bize yeniden gösterdi.&nbsp; Satoshi’nin kimliğinin açıklanmasının Bitcoin ve genel kripto piyasası üzerinde nasıl bir etkisi olacağı ise herkesin merak ettiği bir diğer önemli konu. &nbsp;Ancak bu, Satoshi Nakamoto’nun kimliğini açığa çıkarmaya yönelik ilk girişim değil. Geçmişte de birçok kez başarısız denemeler yapıldı. 2014 yılında Newsweek, Japon kökenli Amerikalı Dorian Nakamoto’nun Bitcoin’in yaratıcısı olduğunu öne sürerek büyük bir tartışma başlatmıştı.Ancak Dorian Nakamoto, Bitcoin’i daha önce hiç duymadığını söyleyerek bu iddiaları tamamen reddetti.&nbsp; Bir yıl sonra, Avustralyalı bilgisayar bilimcisi Craig Wright, Bitcoin’in arkasındaki isim olduğunu iddia etti. Wright, çeşitli medya organlarına bu iddiasını dile getirdi ve hatta Bitcoin’in yaratıcı olduğu yönündeki iddialarını destekleyecek belgeler sundu. Fakat kısa bir süre sonra bu hikâye çöktü ve Wright’ın, vergi sorunlarını örtbas etmek ve Bitcoin’in isim haklarından para kazanmak için bu iddiayı ortaya attığı anlaşıldı. Wright, halen Bitcoin topluluğu tarafından bir dolandırıcı olarak görülmekte ve İngiltere’deki bir mahkeme de bu yıl içerisinde Wright’ın Satoshi olmadığına dair kesin bir karar verdi.&nbsp; Bu tür başarısız girişimler, medya ve kripto dünyasında Satoshi Nakamoto’nun kimliğini açığa çıkarma çabalarına karşı bir temkinlilik yarattı. HBO’nun da bu yeni belgeseli ile aslında başarılı bir viral pazarlama örneği sergilediğini tahmin etmek zor değil. &nbsp;Aslında Bitcoin’in alametifarikası, Satoshi Nakamoto’nun anonim kalmasında yatıyor.&nbsp; Satoshi’nin kim olduğu bir muamma olarak kalsa da Bitcoin ve blockchain teknolojisi, bireylerin ve toplumların güven, bağımsızlık ve eşitlik arayışını temsil ediyor. Satoshi Nakamoto aslında bir kişi değil; o, sensin, benim, biziz ve hepimiziz. Bitcoin, sadece bir dijital para birimi değil, aynı zamanda merkezi otoritenin karşısındaki toplumsal bir olgudur ve topluma mâl olmuştur. Bu kolektif bilinç, Bitcoin’i teknolojik bir başarının yanında aynı zamanda bir felsefeye dönüştürüyor. Satoshi’nin anonimliği, Bitcoin’in değerini artıran bir parıltı gibi ve bu, bir nevi toplumsal sözleşmenin bir sembolü aslında.&nbsp; Herkesin kabul ettiği bir değere sahip olan Bitcoin’in, yıllar içerisinde bir para biriminden daha fazlası haline geldiği aşikâr. Özetle; Bitcoin’in gerçek değeri, bireylerin ona yüklediği anlamda yatıyor. Bir değer saklama aracı hatta dijital altın olarak geniş kitlelere ulaşmasının ötesinde Bitcoin, aynı zamanda teknolojinin insan ruhuyla buluştuğu bir noktadır.&nbsp; İnsanlar, Bitcoin’i sadece bir işlem aracı olarak değil, aynı zamanda bir vizyonun ve umudun sembolü olarak kabul ediyor. Bitcoin, merkeziyetsiz bir para birimi olarak, insanların geleneksel finansal sistemlerden bağımsız bir geleceği hayal ettiği bir dünya vizyonunu temsil ediyor. Bitcoin’in bu yönü, onun sadece teknolojik bir yenilik değil, aynı zamanda insanlığın kendini yeniden keşfetme arayışının bir yansıması olduğunu gösteriyor. &nbsp;Sonuç olarak, Satoshi Nakamoto’nun kim olduğundan çok, onun ortaya koyduğu fikirler, Bitcoin’in temsil ettiği felsefe ve açtığı yol daha önemli. Bitcoin, sadece bir para birimi değil, insanların finansal bağımsızlık, şeffaflık ve eşitlik arayışının bir ürünü.

Can Akdağ

Geçtiğimiz senelerde kripto boğalarında ilgi çeken tokenlerin bir kısmı gaming tokenler olmuştu. Bu tokenler sayesinde özellikle oyunlar henüz piyasaya çıkmadan önce tokenler aracılığıyla projeler açısından bir “ön finansman” imkanı ve “hype” sağlanmaktaydı. Ancak bir önceki yazımızda kullandığımız ifadeyle birçok projede “kripto varlık maskesi kalkınca şov bitti” ve bu tokenler birçok yatırımcı için uzak durulması gereken bir anı olarak kaldı. Aslına bakarsanız, Türkiye’de oyun sektörünün en önde gelen isimlerine göre zaten kripto varlık ve oyunlar birbiriyle bağdaşmayacak dinamiklere sahip.&nbsp; Biz bu yazıda konuya 19.09.2024 tarihli SPK İlke Kararı kapsamında hukuki olarak yaklaşalım. SPK İlke Kararı ile “NFT ve sadece sanal oyunlarda çeşitli unsurlar oluşturmak ya da temin etmek amacıyla kullanılan kripto varlıklar” listeleme esasları dışında bırakılmıştır. Öncelikle sadece oyunlarda kullanılmak üzere kullanılan tokenlerin ayrı bir sınıfa tabi kılınması ve sıradan bir “security token” olarak değerlendirilmemesi olumludur. Ancak gaming tokenlerin “düzenleme dışı” bir alan olarak bırakılması mümkün değildir ve uluslararası düzenlemelerden ayrışmak demektir. Bu tokenlerin kara para aklama amacıyla rahatlıkla kullanılmaya elverişli olması kamusal anlamda en ciddi risktir. Ancak bireysel anlamda da riskler mevcuttur. “Kripto maskesi kaldırıldığında” tüketici niteliğindeki kullanıcılar açısından oyun için satın almalarda kullanılan bir değeri ifade eden bu tokenlerin hem ödeme mevzuatı açısından hem de tüketici mevzuatı açısından düzenlenmesi gerekmektedir. Gaming tokenler ve bundan daha geniş anlamıyla oyun içi satın almalarda kullanılan “sanal paralar” birçok ülkede mevzuat çalışmalarına konu olmaktadır. &nbsp; Toparlarsak gaming tokenlerde şuan için “kripto maskesinin arkası” yeterince düzenlenmemiştir. Bu sebeple Türkiye bakımından oyun stüdyoları bir nebze daha rahattır. Ancak yabancı mevzuat çalışmalarının hem uluslararası kullanıcı kitlesine ulaşan oyunlar bakımından uygulama alanı bulabileceğini hem de Türkiye’de ilerleyen dönemde yapılacak çalışmaları etkileyebileceğini unutmamak gerekir. Diğer yandan gaming tokenlerde “kripto maskesinin” SPK İlke Kararı’na konu olduğu görülmektedir. Bu maske şimdilik gaming tokenlere “menkul kıymetten” farklı bir nitelik kazandırmaktadır. Bu tokenleri listeleyecek platformların ise bu varlıkları işbu SPK İlke Kararının yayımını takiben işleme konu etmeleri halinde buna ilişkin bildirimde bulunmaları gerekmektedir. Ayrıca platformlar tarafından söz konusu varlıkların; <ul type="disc"><li>Kanun kapsamında listelenen varlıklar dışında ayrı bir pazarda işleme konu edilmesi, </li><li>“Bu pazarda işlem gören varlıklar 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu’nun listelenme esasları dışında olup Sermaye Piyasası Kurulu’nun gözetim ve denetimine tabi değildir.” metniyle birlikte, müşteri emirlerinin alındığı ortamlarda (internet sitesi, mobil uygulama vb.) bilgilendirme yapılması, </li><li>Bu bilgilendirme mesajının yatırımcı tarafından okunduğunun ve anlaşıldığının teyit edilmesi sonrasında emrin alınması gerekmektedir.</li></ul>

SPK İlke Kararı ve Gaming Tokenler

Son günlerde, Ethereum üzerine kurulu ölçeklendirme çözümleri olan layer-2 blokzincirlerinde dikkat çeken gelişmeler yaşanıyor. Bu gelişmelere dair yazarken önceliğimi Starknet’e vermek istedim. Neden mi? Starknet 20 Şubat’ta token’ını piyasaya sürerken kullanıcı kitlesinden ciddi tepki topladı. Kullanıcılar, yapılan token dağıtımını (airdrop) adil bulmadı ve tepkilerini dile getirdi. Sosyal medyada hatırı sayılır bir anti kadrosu ve hemen hemen her gönderinin altında Starknet’i kötüleyen bir hareket oluştu. Tokenomisi, geliştirici ekibi, kullanıcılarına karşı kullandıkları üslup ve zincir üzerindeki uygulamalara kadar çeşitli alanlardan eleştiri bombardımanı içerisinde kalan Starknet hem token fiyatında hem kullanıcı aktivitelerinde dolayısıyla da ağ gelirlerinde düşüş kaydeden bir grafik çizdi. Bu düşüş hareketinde topluluktan aldığı tepkinin mutlaka etkisi olmuştur ancak bunun piyasanın genel hareketiyle de paralellik gösterdiğini söyleyelim.&nbsp;Gerek airdrop kovalayan nam-ı diğer farmer (toplayıcı) kitlenin token ödüllerini satıp ağı kullanmayı bırakması; gerekse Ethereum önde olmak üzere altcoin piyasalarındaki hacim ve piyasa değeri düşüşü Starknet’in mevcut grafiğini kaçınılmaz kılıyor. Belki bu kadar tepki olmasaydı daha sığ bir düşüş hareketi olabilirdi ama engellenemezdi. Bu yazı ile birlikte; ekibin özür dilediği ve artık üzerinden aylar geçen bu token dağıtımına kırgınlığı bir kenara bırakıp son dönemde yaşanan teknik gelişmeler doğrultusunda konuya rasyonel bir yaklaşım gösterelim. “Bolt” adı verilen son güncellemeyle başlayalım.&nbsp;Bu güncellemede gelen “paralel yürütme” özelliği sayesinde; Starknet artık birden fazla işlemi aynı anda işleyebiliyor. Starknet’in CEO’su bunu, tek kasalı küçük bir marketin, çok sayıda kasa barındıran büyük bir markete dönüşmesine benzetmiş. Starknet’in daha hızlı bir ağ olma yolunda attığı önemli bir adım. Buna ek olarak, Starknet üzerindeki işlem onay sürelerini oldukça düşüren ve işlemlerin kullandığı blok alanını optimize ederek son kullanıcının yani bizlerin ödeyeceği işlem ücretlerini düşüren bir özellik daha canlıya alındı.&nbsp; Şu anda Starknet’in işlem kapasitesi 400 TPS (saniye başına düşen işlem sayısı) seviyesine ulaşmış durumda, yakında yapılacak yazılım dili optimizasyonu (Native Cairo) ile verimliliğin 4-5 kat artması bekleniyor. Optimism ve Arbitrum gibi rakiplerin teorik işlem limitleri daha yüksek, ancak bu ağlarda işlemlerin mahsuplaşması bir haftayı buluyor. Bu yüzden elma-elma kıyaslaması için sıfır bilgi kanıtı yani ZK teknolojisi ile çalışan layer-2’lere bakmak daha doğru olacak. Burada Zksync, Scroll ve Linea gibi önemli rakipler var, ancak savaş günü geldiğinde TPS’lerin teorik değerlerinin pek bir önemi kalmayacak. Hangisi, çok sayıda işlemi bekletmeden ve maliyet artırmadan işleyebilirse, o ağ öne çıkacak. L2 Beat verilerine göre, şimdiye kadar en yüksek işlem talebini karşılayan ağ, bir gün içerisinde ortalama 62 TPS ile çalışan ZkSync; onu 59 TPS ile Arbitrum izliyor. Bu iki zincirin rekoru da geçen seneden bir güne ait. Son dönemde fazlasıyla aktif görünen Base ağı ise yakın zamanda buradaki rekorun yeni sahibi olacak gibi duruyor. Starknet’e gelirsek; bugüne kadar yaşanan maksimum TPS, airdrop dağıtımının olduğu 20 Şubat gününde ortalama 12 TPS olarak görünüyor. Starknet’in yıl başında saniyede sadece 10-15 işlem yapabildiğini unutmamak gerek, yani o dönem için karşılayabileceği maksimum kapasitede çalışmış. Buradan yola çıkarak; 400’e varan TPS seviyelerinin Starknet tarafında kayda değer bir geliştirme olduğu daha net anlaşılıyor. (Bir ek bilgi; Starknet tarafından paylaşılan&nbsp;<a href="https://dune.com/blockchains/starknet" rel="noopener noreferrer" target="_blank">verilere</a>&nbsp;göre; sıfır bilgi kanıtı layer-2’ler içerisinde son 30 günlük medyan ücretlerin en ucuz olduğu ağ Starknet.) <h1>Peki bu zincirler neden işlem kapasitelerini artırmayı bu kadar önemsiyor?&nbsp;</h1>Çünkü gelecekte uygulamaların çoğu blokzincirler üzerinde çalışacak. Finans, sosyal medya ve oyun gibi büyük kitlelere hitap eden alanlarda en iyi blokzincir hizmetini sunmayı hedefliyorlar. &nbsp;Bu alanlar hem çok sayıda kullanıcıyı hem de çok sayıda işlemi bir arada barındıran alanlar olduğu için bu alanda lider olanın en büyük değer potansiyeline sahip olacağını biliyorlar. Bu sebeple de blokzincirler değil saniyede binler, on binler; yüz bin hatta milyon işlem yapılabilecek altyapı hizmetini verebilmek için hazırlanıyorlar. Burada da bir parantez açıp aslen bu tür merkeziyetsizliği hedefleyen blokzincirlerde bu işlem kapasitesine ulaşmak olduğunu ekleyeyim. Merkezi yapılar veya blokzincir projelerinde bu kapasiteye güçlü bilgisayarlar satın alarak ulaşmak mümkün, ancak merkeziyetsiz projelerde bu çok daha zorlu. Hazır merkeziyetsizlik demişken, Starknet’in yakın zamanda bu konuda önemli adımlardan birisini attığını da söyleyelim.Starknet yönetişim merkezi aktif hale getirildi, bu sayede ağla ilgili önemli kararlara artık STRK token sahipleri karar verecek. İlk oylama, STRK token stake edenlere verilecek ödülleri belirlemek amacıyla yapıldı. Beni daha çok heyecanlandıran nokta ise; Bitcoin ve Cosmos ağına yönelik başlattıkları çalışmalar, Starkware, Ethereum için geliştirdiği ölçeklendirme çözümüne benzer şekilde, Bitcoin için de bir layer-2 çözümü üzerinde çalışıyor. Bitcoin, Ethereum’a göre yaklaşık dört kat daha yüksek bir piyasa değerine sahip. Geliştirme alanında rekabetin daha zor olması sebebiyle de rekabetin görece daha az olduğu bir alan. Bu sebeple Starkware’in burada atacağı hızlı ve sağlam adımlar Starknet üzerine ciddi değer yaratacaktır. (Starkware’in bu çalışmalarını şimdilik Bitcoin’in test ağı üzerinde gerçekleştiriyor. Bu çalışmaların gerçek hayata geçebilmesi için; Bitcoin üzerinde OP_CAT adı verilen bir güncellemenin topluluk tarafından kabul görmesi gerekecek.) Bu gelişmeler sonuç verirse; Bitcoin blokzinciri üzerinde yapılanlar da mevcut token sahiplerini destekler nitelikte olacak. Starknet bu konuda net bir açıklama yaparak hem Bitcoin hem de Ethereum’u ölçekleme yolunda atılan adımların sonunda oluşacak ekosistemin güvenliğinin de, yönetişiminin de STRK token ile yapılacağını <a href="https://x.com/Starknet/status/1799001829809991748">duyurdu</a>.Bir diğer tarafta Starknet, Cosmos ekosisteminde bağımsız blokzincirlerin hızlı haberleşmesini sağlayan IBC altyapısına uyumlu hale gelmeye çalışıyor. (Cosmos ekosisteminden bildiğimiz Keplr cüzdanı, pek çok blokzinciri tek bir yerde sunma hedefiyle EVM desteğini hayata geçirmişti. 6 Eylül’de yaptıkları duyuru ile Starknet zincirini de dahil edeceklerinin sinyalini verdiler.)&nbsp;Bu gelişmelere bakıldığında, Starkware’in hem Ethereum ve Bitcoin gibi büyük zincirlerde değer üretmeyi hem de diğer zincirlerle hızlı ve güvenli bir şekilde entegre olmayı hedeflediğini görüyorum. Gelecek heyecan verici görünüyor ve Starkware ekibi bu yolda oldukça iddialı.

Starknet'e Küsmeyin

Bitcoin ve ether haftayı %3’ün üzerinde bir artışla kapatırken, altcoinlerde çift haneli yükselişler dikkat çekti. Köpek temalıların başını çektiği memecoin’ler tarafında %20’nin üzerinde değer artışı görenler oldu. Bu haftanın olumlu geçmesinde etkili olan birkaç faktör var. Bunların başında; <ul><li>kurumsal yatırımcıların hafta boyunca kripto paralara yatırımlarını sürdürmesi, </li><li>ABD'den gelen beklentilerin altındaki Kişisel Tüketim Harcamaları (PCE) verisi, </li><li>ABD başkan adayı Harris’in dijital varlıklar ve blok zincire dair olumlu açıklamaları geldi.</li></ul> Perşembe günü spot bitcoin ETF’lerine 365 milyon dolarlık girişle temmuz ayından bu yana en yüksek yatırım kaydedildi. Cuma günü açıklanan PCE verisinin ardından yatırımcı iştahı daha da arttı ve 494 milyon dolar ile daha yüksek değerde bir para girişi gerçekleşti. Haftanın bütününde gelen 1,1 milyar dolar üzerindeki yatırım değer artışının en büyük destekçilerinden biri oldu. Kişisel Tüketim Harcamaları (PCE), FED’in enflasyonu izlerken dikkate aldığı önemli göstergelerden biri. Beklentilerin aksine, PCE aylık bazda %0,2 yerine %0,1 arttı, bu da FED’in enflasyonla mücadelesinde başarılı olduğunu gösteriyor. Bu durum, kasım ayında yapılacak toplantıda 25 yerine 50 baz puanlık bir faiz indirimi beklentisini güçlendiriyor. Faiz indirimi beklentilerinin artması genellikle piyasaları olumlu etkilediği için; bir yansımasını da PCE verisinin açıklanmasının ardından Bitcoin’in 66 bin doların üzerine çıkmasıyla gördük. Bu hafta gelecek önemli veriler arasında; euro bölgesinden gelecek TÜFE verisi ve ABD tarafında tarım dışı istihdam ile işsizlik verileri bulunuyor. Hafta başında yapay zekâ ve dijital varlıklar alanındaki inovatif çalışmaları destekleyeceğini açıklayan Kamala Harris, hafta ortasında bu söylemlerini daha da detaylandırarak güçlendirdi. Çarşamba günü yaptığı bir konuşmada yine yapay zekâ, kuantum hesaplama, blok zinciri ve gelişen teknolojiler alanında ABD’nin baskın kalacağını taahhüt etti. Dijital varlıklar ve blok zinciri kavramlarını konuşma metinlerinde açıkça kullanmasını sektörel açıdan olumlu bulsam da kriptonun belalısı SEC Başkanı Gary Gensler ve kripto paralara yönelik politikası hakkında hala bir netlik sunmadığı görüşündeyim. Politikacılar ve kripto demişken, ABD’de politikacıların kripto paralara bakışını objektif şekilde inceleyebileceğiniz bir web sitesi var. Coinbase borsasının kripto para endüstrisine destek olmak amacıyla başlattığı bir çalışma olan <a href="https://www.standwithcrypto.org/" rel="noopener noreferrer" target="_blank">StandWithCrypto</a>, ABD’deki politikacıların kripto paralara dair görüşlerini hızlı ve kolay bir şekilde görebileceğiniz bir hizmet sunuyor. Söylemlerin yanı sıra, politikacıların kripto dostu veya kripto karşıtı duruşları da puanlanan bu sitede; Kamala Harris son söylemleri ile pozitif dursa da dost veya karşıt değerlendirmesine tabi olabilmesi için daha açık konuşması bekleniyor.

Kurumsal Yatırımlar ve PCE Verisi Kripto Piyasalarını Ateşledi

ABD’nin girişimci yapısı, kriptopara entegrasyonunu sürekli ileri taşırken, SEC’in regülatör olarak buna ayak uyduramadığını uzun bir süredir takip ediyoruz. Ancak özel sektör talebi, lobi baskısıyla da birleşince SEC’in de yapacak pek birşeyi kalmıyor. Bunun en güzel örneğini Bitcoin ETF konusunda görmüştük, şimdi de bankaların kriptopara saklamasını üstü kapalı engelleyen SAB-121 düzenlemesinde görmeye başladık. Bu yasa nedeniyle özellikle Bitcoin ve Ether ETF ürünlerdeki saklama görevini neredeyse tamamen Coinbase domine etti. Bankaların dışarıda kalması, doğal olarak ciddi bir gelir potansiyelini kaçırmalarına neden oldu. Bu nedenle SAB-121’in kaldırılması için oylama yapılsa da doğrudan Biden’ın vetosu ile bu engellendi. Yakın zamanda kriptoparaların bankacılık krizinde de rol oynaması, vetonun ana nedeniydi. Buna rağmen, SEC’in bazı şirketlere istisna yaparak SAB-121 imtiyazı tanımaya başladığını gördük. SEC’in bu alandaki yumuşaması, biraz skandal da yaratmadı değil. Çünkü böyle bir uygulama, düzenlemelerin her şirkete eşit uygulanmadığına yönelik sektörde ve kongrede rahatsızlığa sebep oldu. SEC de bu alanda belirli kriterler belirlediğini ve kriterler karşılanırsa herkese imtiyaz verebileceklerini söylüyor. Kriterler arasında, saklama hizmetinin sadece kurumsallara verilmesi, banka iflas etse bile kriptoparaların müşterilere teslim edilme garantisi sunulması, broker’ların hiçbir şekilde kriptoparalarla etkileşime geçmemesi, kriptopara kontrolünün tamamen müşterilerde bulunması gibi teknik gereklilikler mevcut.&nbsp; Şu ana kadar 3 bankaya imtiyaz uygulandığını öğrendik. Bunlardan bir tanesinin BNY Melon olduğu ortaya çıktı. BNY Melon ABD’nin en eski bankalarından ve zaten kriptopara saklama konusunda çok önceden bir girişimi olmuştu. Kriterlere kolayca uyum sağlaması o yüzden sürpriz değil. SEC’in her şirkete tabiri caizse enseye göre düzenleme getiremeyeceği düşünülürse, yakın zamanda aynı Bitcoin ETF gibi SAB-121 engelinin de kalkması gayet yüksek bir ihtimal. Regülatör, işleri ne kadar ağırdan ve sağlam almak istese de piyasa dinamikleri söz konusu olduğunda mecburen hızlanmak zorunda kalıyor.&nbsp; Yine geçen haftadan konuyla ilgili farklı örnekler vermek gerekirse, İngiltere merkezli fintech devi Revolut’un stabilpara çıkartmayı planladığını öğrendik. Muhtemelen Paypal’ın PYUSD ürünü gibi birşey göreceğiz. Almanya’nın en büyük bankalarından Commerzbank ve DZ Bank, kriptopara alım-satım hizmeti sunmaya başlayacaklar. <h1>Satoshi Yaşıyor mu?&nbsp;</h1>Geçen hafta, 2009’dan kalma cüzdanlardan yapılan Bitcoin transferleri, Satoshi’nin yaşayıp yaşamadığıyla ilgili tartışmalara neden oldu. O dönemde Bitcoin’i bilen ve kullanan kişi sayısı belki de Satoshi dışında birkaç kişiyle sınırlı olduğu için bu ihtimal oldukça mantıklı. Ancak böyle bir yargıda bulunmak için halen erken. Cüzdan bilgileri bir şekilde başkasının eline geçmiş olabileceği gibi ismini duymadığımız başka bir kişinin cüzdanını konuşuyor da olabiliriz. Bitcoin’in yıllardır her polemikten ve krizden sağ çıkmasının sebebi sadece teknik özelliklerinden kaynaklanmıyor. Böyle bir teknolojinin global bir aidiyet duygusu yaratması için Satoshi’nin anonim kalmaya devam etmesi gerekiyor. Aksi durumda, Satoshi’nin söyledikleri, kişisel hayatı, görüşleri ve tercihleri doğrudan Bitcoin’in markasını etkileyeceği için Bitcoin üzerindeki algının bozulmasını kolaylıkla sağlayabilir. O yüzden Satoshi’nin kim olduğunu herkes gibi ben de merak etsem de anonim kalmaya devam etmesini umuyorum. <h1>Seeker&nbsp;</h1>Solana, yeni telefonu Seeker’ı tanıttı. Gelişmiş kamera, batarya gibi özellikleri bir kenara bırakırsak her telefonun içerisindeki kriptopara cüzdanda bir soulbound token bulunacak. Bu sayede hem telefon sahiplerine gönderilecek ödüller direkt bu tokenlar sayesinde oluşturulan kimliklendirmeyle yapılacak hem de platformlar telefon sahipleriyle etkileşime geçerken hata yapma ihtimalleri minimize edilecek. Teknoloji şirketleri arasında Apple’ın App Store ile yaptığını yapmak yıllardır ortak bir hedef halini aldı. Zuckerberg’in benzer bir altyapıyı VR gözlüklerde kurmak istediğini doğrudan onun yazışmalarından görmüştük. Solana bu anlamda oldukça önemli bir yol kat etti. Telefondaki kriptopara uygulamalarına özel yapılan uygulama mağazası, tamamen ücretsiz. Herkesin kabul ettiği üzere, uygulamalarla iletişime geçmek ve tüm gün bu iletişimi kesintisiz sürdürmek ancak mobil altyapı sayesinde mümkün oluyor. Dolayısıyla kripto odaklı uygulama marketini, Solana üzerindeki uygulamaların kullanılması ve günlük hayatın bir parçası olması konusunda ciddi bir geliştirme olarak görmek lazım. Kriptoparaların entegrasyonunun sadece kahve alırken kriptoyla ödeme yapmaktan öteye götürmek için bu tarz girişimler oldukça değerli.&nbsp; Solana’nın kriptoya özel bir App Store yaratma konusunda başarılı olması, dışarıdan talepleri de arttıracaktır. Telefonun ileride cross-chain bir yapıya kavuştuğunu görebiliriz. Böylelikle rakip telefon girişimlerine gerek bırakmayarak rekabette avantaj elde etmesi mümkün olacaktır. Bu tür bir altyapıda, örneğin diğer ağlardaki uygulamalardan aynı Apple gibi %30 komisyon alınıp, Solana uygulamalarından %0 komisyon alınabilir. Elde edilen gelir de Solana uygulamalarına teşvik olarak verilirse ciddi bir ivmenin yakalanması mümkün.&nbsp; <h1>Dönüşümler, Entegrasyonlar</h1>Yeniden yapılanma veya isim değişikliği gibi projelere yeni enerji ve hareket getirecek gelişmeler, boğa piyasası öncesinde daha sık görülmeye başlandı. Bunların en büyük örneği MakerDAO’nun Sky markasına dönüşümü resmen başladı. Şimdi de Sky’ın Solana ağına genişlemesi konuşuluyor. Optimism’in 3 aşamada projenin kontrolünü tamamen DAO’ya devretmesi konusunda da bir öneri sunuldu. Buna göre ilk aşamada mevcut kaynakların kontrolü DAO’ya devredilecek, 2025’in birinci çeyreğinde, diğer ağlardaki kaynaklar da DAO’ya devredilecek. Nihayetinde 2025 üçüncü çeyreğinde tüm platformun kontrolü DAO’ya devredilecek. Entegrasyon konusunda ise Telegram-Curve işbirliği dikkat çekiyor. Telegram’ın stabilpara takası konusunda Curve altyapısından faydalanarak fiyat oynaklıklarını azaltmayı ve kullanıcı dostu bir deneyim kazandırmak istendiği söyleniyor. Bu anlaşmayla beraber Curve CEO Egorov da Telegram’a danışman olarak dahil oldu. Son olarak, kısa bir süre önce ünlülerin arka arkaya çıkarttıkları memecoin’ler arasında en popülerlerden olan MOTHER, bir casino tokeni oluyor. Iggy Azalea’nın arkasına olduğu tokene işlev kazandırılması açısından bir casino altyapısı kurulup buna entegre edilmesi hedefleniyor.

Haftaya Bakış: Piyasa Dinamikleri Regülatörü Zorluyor

Erdem Mümtaz Hacıpaşaoğlu

Sermaye Piyasası Kurulu’nun (SPK) 19 Eylül 2024 tarihinde yayımladığı ilke kararı, kripto varlık ekosisteminde ciddi değişiklikler getirdi. Türkiye’deki kripto varlık hizmet sağlayıcıları ve kullanıcıları için köklü etkiler yaratacak bu kararlar, sektörde yeni bir dönemin başlangıcı olarak değerlendiriliyor. <h2>Platformlar ve Müşteri Varlıklarının Ayrışması</h2>&nbsp;Platformların müşteri varlıklarını (para, kripto varlık vb.) platformun kendi varlıklarından ayırmaları zorunluydu.&nbsp; Bu düzenlemeyle birlikte müşteri varlıklarının platform varlıklarından ayrı banka hesaplarında tutulmasını ve bu hesapların sadece müşteriye ait olmasını şart koşuyor. Platformların elden nakit alması veya vermesi de yasaklandı. Tüm transferlerin yalnızca banka veya yetkili kuruluşlar aracılığıyla yapılması gerekiyor. <h2>Platformların Çoklu İş Yapması Yasaklandı</h2>&nbsp;Bazı platformlar, kriptovarlık borsası fonksiyonunun yanında diğer alım-satım özelliklerini de aynı platform üzerinden sunuyordu.&nbsp; SPK süreç içerisinde bu faaliyetin uygun olmadığını ikili görüşmelerde platform yetkililerine iletiyordu. Bazı platformların uygulamalarını ayırdığına da şahit olmuştuk. Yeni ilke kararıyla birlikte bu da bir standarda kavuştu. <h2>NFT ve Utility Token Düzenlemesi</h2>&nbsp;SPK, NFT’leri (Nitelikli Fikri Tapu) ve oyunlar için üretilen “utility token”ları Kanun kapsamı dışında bıraktı.&nbsp; Bu adım, dünya genelindeki düzenlemelerle paralel bir gelişme olarak değerlendiriliyor. Platformlar, NFT veya utility token satışı yaptıklarında bu durumu SPK’ya bildirmek zorunda. Ayrıca, bu varlıkların menkul kıymet olarak değerlendirilmediğini belirten bir uyarının platformlarda yer alması gerekiyor. <h2>P2P Pazar Yerlerinin Kapatılması</h2>&nbsp;En dikkat çekici düzenlemelerden biri, peer-to-peer (P2P) pazar yerlerinin 8 Kasım 2024'e kadar kapatılması zorunluluğu oldu. Bu yerlerde yapılan işlemler, izinsiz kripto varlık hizmet sağlayıcılığı olarak değerlendiriliyor. Platformlar, bu tarihe kadar faaliyetlerini durdurmazsa ciddi yaptırımlarla karşılaşabilecekler. <h2>Kripto Döviz Büroları Kapatılıyor</h2>&nbsp;Önceki Coindesk yazımda da eleştirmiştim, ATM’ler kapatıldı ama asıl işlem hacmi kripto döviz bürolarındaydı. Artık on ramp ve off ramp işlemlerinin fiziksel ortamda yapıldığı kripto döviz büroları da yasaklandı.&nbsp; <h2>Kaldıraçlı İşlem Yasağı</h2>&nbsp;Bir diğer önemli düzenleme ise kaldıraçlı işlemler ve ödünç kripto varlık verme işlemlerinin yasaklanması. Platformlar artık müşterilerinin hesaplarında bulunmayan kripto varlıklarla işlem yapamayacak. Bu, platformların kredi vermesi veya ödünç varlık işlemi yapmasını da engelliyor. Mevcut açık pozisyonların kapatılması için platformlara bir geçiş süreci tanındı. <h2>Platformların Tanıtım ve Reklamları</h2>&nbsp;Platformlar, müşterilere mutlak getiri veya zarar garantisi veren yanıltıcı reklamlar yapamayacak.&nbsp; Promosyon kampanyaları ve müşteri kazanma faaliyetleri de büyük ölçüde sınırlandırıldı. Bu tür promosyonların 4 Ekim 2024'e kadar sonlandırılması gerekiyor. Affiliate marketingi şimdilik bitiren bu düzenleme piyasada büyük tepkiye yol açtı.&nbsp; Finfluencerların önemli gelir kalemlerinden birisi olan bu modelin ortadan kaldırılması eleştirildi. <h2>Gerçek Dünya Varlıklarının Tokenizasyonu</h2>&nbsp;İlke kararı ile gerçek dünya varlıklarının kripto varlıklaştırılması (tokenizasyonu) konusuna da sarı ışık yakıldı.&nbsp; Ancak, kripto varlıklaştırılan varlıkların alım satımı, gerekli altyapılar ve rezerv kanıt mekanizmaları oluşturulmadan gerçekleştirilemeyecek. Bununla birlike SPK’nın faaliyet alanında bulunmayan konulara ilişkin yapılan tokenizasyonlarında ilgili mevzuatlara uyumlu olması gerekecek. Bu yüzden süreç çok daha karmaşık bir hal alacak. Bu düzenlemeler, Türkiye’deki kripto varlık ekosisteminde güvenliği artırmayı ve piyasa düzenini sağlamayı hedefliyor. Ancak sektördeki bazı belirsizliklerin çözülmesi ve özellikle P2P işlemleri ile kaldıraçlı işlemlerin yasaklanmasının etkileri zamanla daha net anlaşılacak. Platformlar ve kullanıcılar için kritik bir dönem başlıyor; yeni düzenlemelere uyum sağlanması, uzun vadede sektörün geleceğini şekillendirecek.

SPK İlke Kararları Kripto Ekosistemini Şekillendiriyor

Ali İhsan Altıparmakoğlu

Son Yazılar

Yazarlardan

BA
Berkay Aybey

SS
Semih Sercan Erkul

Aİ
Ali İhsan Altıparmakoğlu